พิกัดเกสรทั้ง 7
พิกัดเกสรทั้ง 7 คือ จำกัดจำนวนเกสรดอกไม้ 7 อย่าง คือ
ดอกมะลิ
ดอกพิกุล
ดอกบุนนาค
ดอกสารภี
ดอกบัวหลวง
ดอกจำปา
ดอกกระดังงา
สรรพคุณ แก้ร้อนในกระหายน้ำ ชูกำลัง บำรุงหัวใจ แก้ไข้จับ แก้ลมวิงเวียน ให้เจริญอาหารแก้โรคตา แก้ไข้เพื่อเสมหะและโลหิต แก้ไข้เพื่อปถวีธาตุ แก้น้ำดี
พิกัดเบญจผลธาตุ
พิกัดเบญจผลธาตุ คือ จำกักจำนวนตัวยาที่แก้ผลธาตุได้ 5 อย่าง คือ
หัวกกลังกา
หัวเต่าเกียด
หัวแห้วหมู
หัวหญ้าชันกาด
หัวเปราะ
สรรพคุณ แก้ธาตุพิการ บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง เจริญไปธาตุ แก้ทางเดินปัสสาวะ แก้ตับทรุด
พิกัดเบญจเทียน
พิกัดเบญจเทียน คือ จำกัดจำนวนตัวยาที่มีชื่อว่าเทียน 5 อย่าง คือ
เทียนดำ
เทียนแดง
เทียนขาว
เทียนข้าวเปลือก
เทียนตาตั๊กแตน
สรรพคุณ แก้ลม เสมหะ และดีระคนกัน แก้พิษโลหิต แก้ทางปัสสาวะ แก้นิ่ว แก้มุตกิด บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง
พิกัดตรีสันนิบาตผล
พิกัดตรีสันนิบาตผล (ตรีโลหิตะพละ) คือ จำนวนผลแก้สันนิบาต 3 อย่างคือ
ผลดีปลี
รากกะเพรา
รากพริกไทย
สรรพคุณ แก้ไขสันนิบาต แก้ในกองลม บำรุงธาตุ แก้ปถวี 20 ประการ
พิกัดตรีผลธาตุ
พิกัดตรีผลธาตุ คือ จำนวนผลแก้ธาตุ 3 อย่าง คือ
เหง้ากะทือ
หัวตะไคร้หอม
เหง้าไพล
สรรพคุณ บำรุงธาตุไฟ แก้ไข้ตัวร้อน แก้กำเดา แก้ฟกบวมปวดเมื่อย
มหาพิกัดตรีสาร
มหาพิกัดตรีสาร ตรีสารเป็นพิกัดยาในเหมันตฤดู (ฤดูหนาว) ถ้าจะใช้แก้ในสมุฏฐานต่างๆ จะใช้ส่วนของตัวยาในพิกัดแตกต่างกัน ดังนี้
1) มหาพิกัดตรีสาร ถ้าจะแก้เสมหะสมุฎฐาน มีส่วนและตัวยาดังนี้
รากเจตมูลเพลิง 8 ส่วน (ปิตตะ)
เถาสะค้าน 4 ส่วน (วาตะ)
รากช้าพลู 12 ส่วน (เสมหะ)
2) มหาพกัดตรีสาร ถ้าจะแก้ปิตตะสมุฏฐาน มีส่วนและตัวยาดังนี้
รากเจตมูลเพลิง 12 ส่วน (ปิตตะ)
เถาสะค้าน 8 ส่วน (วาตะ)
รากช้าพลู 4...
พิกัดเนาวโกฐ
พิกัดเนาวโกฐ คือ จำกัดจำนวนตัวยาที่มีชื่อว่าโกฐ 9 อย่าง
โกฐสอ
โกฐเขมา
โกฐหัวบัว
โกฐเชียง
โกฐจุฬาลัมพา
โกฐก้านพร้าว
โกฐกระดูก
โกฐพุงปลา
โกฐชฎามังสี
สรรพคุณ แก้ไข้จับ แก้ไข้เพื่อเสมหะ หืดไอ แก้โรคปอด แก้โรคในปาก ชูกำลังบำรุง โลหิต แก้ลมในกองธาตุ แก้ไข้เรื้อรัง แก้หอบสะอึก
พิกัดเกลือทั้ง 5
พิกัดเกลือทั้ง 5 คือ จำกัดจำนวนของเลือ 5 อย่าง คือ
เกลือสมุทร
เกลือสินเธาว์
เกลือพิก
เกลือวิก
เกลือฟอง (ฝ่อ)
สรรพคุณ แก้ไข้พรรดึก แก้ท้องมาน แก้เสมหะ แก้บิดมูกเลือด บำรุงน้ำเหลือง ชำระเมือกมันในลำไส้
พิกัดจันทน์ทั้ง 5
พิกัดจันทน์ทั้ง 5 คือ จำกัดจำนวนแก่นไม้จันทน์ 5 อย่าง คือ
แก่นจันทน์แดง
แก่นจันทน์ขาว
แก่นจันทน์เทศ
แก่นจันทนา
แก่นจันทน์ชะมด
สรรพคุณ แก้ไข้เพื่อดีและโลหิต แก้ร้อนในกระหายน้ำ บำรุงตับ ปอด แก้พยาธิ บาดแผล
มหาพิกัดตรีผลา
มหาพิกัดตรีผลา ตรีผลาเป็นพิกัดยาในคิมหันตฤดู (ฤดูร้อน) ถ้าจะใช้แก้ในสมุฏฐานต่างๆ จะใช้ส่วนของตัวยาในพิกัดแตกต่างกัน ดังนี้
1) มหาพิกัดตรีผลา ถ้าจะแก้เสมหะสมุฏฐาน มีส่วนและตัวยาดังนี้
ลูกสมอภิเภก 8 ส่วน (ปิตตะ)
ลูกสมอไทย 4 ส่วน (วาตะ)
ลูกมะขามป้อม 12 ส่วน (เสมหะ)
2) มหาพิกัดตรีผลา ถ้าจะแก้ปิตตะสมุฏฐาน มีส่วนและตัวยาดังนี้
ลูกสมอภิเภก 12 ส่วน (ปิตต)
ลูกสมอไทย 8 ส่วน (วาตะ)
ลูกมะขามป้อม 4...