พิกัดทเวคันธา
พิกัดทเวคันธา (ทเวสุคนธ์) คือ จำกัดจำนวนตัวยาที่มีกลิ่นหอม 2 อย่างคือ
รากบุนนาค ขับลมในลำไส้
รากมะซาง แก้โลหิต แก้กำเดา
พิกัดตรีเพชรสมคุณ
พิกัดตรีเพชรสมคุณ คือ จำนวนองตัวยาที่มีคุณเสมอเพชร 3 อย่างคือ
รากว่านหางจระเข้
ฝักราชพฤกษ์
รงทอง
สรรพคุณ แก้ปวดหัว แก้กำเดา ถ่ายเสมหะ ถ่ายอุจจาระ แก้โลหิตและน้ำเหลืองเสีย
ทศเบจขันธ์
ทศเบจขันธ์ แก้ในกองอสุรินธัญญาณธาตุ คือ ธาตุสำแดงให้รู้ดุจผีสิง ให้ระส่ำระสายอยู่ในสมุฏฐานใด แก้ด้วยโสฬสเบญจกูลพิกัดใด จึงจะเหมาะแก่การบำบัดโรคนั้น
1) ทศเบญจขันธ์ ถ้าจะแก้ในกองปถวีธาตุ มีส่วนและตัวยาดังนี้
ดอกดีปลี 5 ส่วน
รากเจตมูลเพลิง 4 ส่วน
เถาสะค้าน 3 ส่วน
รากช้าพลู 2 ส่วน
เหง้าขิงแห้ง 1 ส่วน
2) ทศเบญจขันธ์ ถ้าจะแก้ในกองเตโชธาตุ มีส่วนและตัวยาดังนี้
รากเจตมูลเพลิง 5 ส่วน
เถาสะค้าน 4 ส่วน
...
พิกัดกองวาโยธาตุ
พิกัดกองวาโยธาตุ ประจำสมุฏฐานวาตะ (ธาตุลม 6 กอง)
1) แก้วาโยธาตุกำเริบ มีตัวยาดังนี้
ลูกสมอไทย หนัก 16 ส่วน
เถาสะค้าน หนัก 8 ส่วน
เมล็ดพริกไทย หนัก 4 ส่วน
ดอกดีปลี หนัก 3 ส่วน
รากเจตมูลเพลิง หนัก 2 ส่วน
รากช้าพลู หนัก 1 ส่วน
เหง้าขิงแห้ง หนัก 1/2...
มหาพิกัดตรีกฏุก
มหาพิกัดตรีกฏุก ตรีกฏุกเป็นพิกัดยาในวสันตฤดู (ฤดูฝน) ถ้าจะใช้แก้สมุฏฐานต่างๆ จะใช้ส่วนของตัวยาในพิกัดแตกต่างกัน ดังนี้
1) มหาพิกัดตรีกฏูก ถ้าจะแก้เสมะหะสมุฏฐาน มีส่วนและตัวยาดังนี้
เหง้าขิงแห้ง 8 ส่วน (ปิตตะ)
เมล็ดพริกไทย 4 ส่วน (วาตะ)
ดอกดีปลี 12 ส่วน (เสมหะ)
2) มหาพิกัดตรีกฏุก ถ้าจะแก้ปิตตะสมุฏฐาน มีส่วนและตัวยาดังนี้
เหง้าขิงแห้ง 12 ส่วน (ปิตตะ)
เมล็ดพริกไทย 8 ส่วน (วาตะ)
ดอกดีปลี 4...
พิกัดปิตตะผล
พิกัดปิตตะผล คือ จำนวนผลแก้ลม 3 อย่าง คือ
รากเจตมูลเพลิง
รากกะเพรา
ผักแพวแดง
สรรพคุณ แก้จตุกาลเตโช บำรุงธาตุ แก้ลม แก้เส้นประสาทพิการ ปวดเมื่อยตามข้อ
จุลพิกัด พวกที่ต่างกันที่ถิ่นที่เกิด
จุลพิกัด พวกที่ต่างกันที่ถิ่นที่เกิด หมายถึง ตัวยาสมุนไพรที่อยู่ต่างถิ่นกัน เช่น บ้านกับป่า เหนือกับใต้ เทศกับไทย เป็นต้น
กระท้อนทั้ง 2 คือ กระท้อนบ้าน กระท้อนป่า
กะทือทั้ง 2 คือ กะทือบ้าน กะทือป่า
หัวข้าวเย็นทั้ง 2 คือ หัวข้าวเย็นเหนือ หัวข้าวเย็นใต้
ขี้เหล็กทั้ง 2 คือ ขี้เหล็กบ้าน ขี้เหล็กป่า
เขาวัวทั้ง 2 คือ เขาวัวบ้าน เขาวัวป่า
ชะมดทั้ง...
พิกัดตรีอมฤต
พิกัดตรีอมฤต คือ จำนวนตัวยาที่ไม่ตาย 3 อย่าง คือ
รากมะกอก
รากกล้วยตีบ
รากกระดอม
สรรพคุณ แก้ไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ ขับปัสสาวะ บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง แก้ท้องเดิน
พิกัดสัตตะโลหะ
พิกัดสัตตะโลหะ คือ จำกัดจำนวนตัวยาที่มีชื่อเป็นทอง 7 อย่าง คือ
รากทองกวาว
รากทองหลางหนาม
รากทองหลางใบมน
รากทองโหลง
รากทองพันชั่ง
รากฟักทอง
รากต้นใบทอง
สรรพคุณ แก้โรคดี เสมหะ และลมที่เป็นพิษ แก้ริดสีดวง ทำลายพยาธิ
พิกัดสัตตะเทียน
พิกัดสัตตะเทียน คือ จำกัดจำนวนตัวที่ชื่อว่าเทียน 7 อย่าง
เทียนดำ
เทียนแดง
เทียนขาว
เทียนข้าวเปลือก
เทียนตาตั๊กแตน
เทียนสัตตบุษย์
เทียนเยาวพาณี
สรรพคุณ แก้ลม เสมหะและดีระคนกัน แก้พิษโลหิต แก้ทางปัสสาวะ แก้นิ่ว แก้มุตกิด บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง แก้ลมในท้อง แก้พรรดึก แก้ลมครรภ์รักษา
