คัมภีร์ไพจิตร์มหาวงศ์

คัมภีร์ไพจิตร์มหาวงศ์ ว่าด้วยลักษณะ และประเภทต่างๆ ของฝี 2 ชนิด 4 ประเภท

1. ลักษณะฝียอดเดียวชนิดหงาย ประเภทที่ 1
จะมีอาการ และประเภทต่างกัน บางทีทำให้ร้อน ทำให้หนาว บางทีกระทำให้คลุ้มคลั่งหาสติมิได้ ให้ขนลุกขนชัน ให้เนื้อเต้น ให้ตา แดงเป็นสายโลหิต

2. ลักษณะฝียอดเดียวชนิดหงาย ประเภทที่ 2
ถ้าบังเกิดขึ้นในเดือน 5 – 6 – 7 – 8 – 9 – 10 เกิดเพื่อ (เพราะ) ดี ลม เสมหะระคนกัน มักจะขึ้นในคอ และนอกคอก็มี เกิดในต้นคางก็มี กกหู รักแร้ ไหล่ อก ก็ดี ขึ้นข้างซ้ายตัวเมีย ขึ้นข้างขวาตัวผู้ ถ้าน้ำแดงเกิดเพื่อ (เพราะ) ดี และโลหิต ถ้าน้ำขาวเกิดเพื่อเสมหะ ซึ่งมีอาการ และประเภทต่างๆ กัน

3. ลักษณะฝียอดเดียวคว่ำ ประเภทที่ 1
มีอาการ และประเภทต่างๆ กัน บางทีให้จับเชื่อมมึน บางทีให้ร้อนกระหายน้ำ หอบ สะอึก บางทีให้จุกเสียด บางทีให้ชัก มือกำเท้ากำ มือสั่น บางทีให้ปวดแสบปวดร้อน เป็นกำลัง

4. ลักษณะฝียอดเดียวคว่ำ ประเภทที่ 2
ถ้าบังเกิดในเดือน 11 – 12 – 1 – 2 – 3 – 4 คือบังเกิดเพื่อ (เพราะ) ลม น้ำเหลือง กำเดาระคนกัน มักขึ้นกระหม่อม ลำตัว สันหลัง ขึ้นขาทั้ง 2 ก็ดี ขึ้นใต้ ศอก รักแร้ ไหล่ทั้ง 2 ก็ดี เป็นผื่นขึ้น เล็กบ้าง ใหญ่บ้าง มีอาการ และประเภทต่างๆกัน