ลำไย ผลไม้รสหวานแหลม มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว ชาวจีนรู้จักดีในนามของ “ตามังกร หรือ Dragon’s eye” จากลักษณะของเนื้อในสีขาวที่หุ้มเมล็ดสีดำเป็นมันเงาไว้ตรงกลางนั่นเอง ลำไยให้ผลผลิตออกสู่ตลาดมากในช่วงเดือนกรกฎาคมถึงเดือนสิงหาคม พันธุ์ที่คนไทยนิยมกินกันก็เช่น พันธุ์กะโหลกที่มีผลขนาดใหญ่และเนื้อหนา พันธุ์สีชมพูที่ผลขนาดปานกลาง เนื้อมีสีชมพูเรื่อๆ พันธุ์เบี้ยวเขียวที่มีรูปทรงกลมเบี้ยวและเปลือกหนาสีเขียวอมน้ำตาล
ลำไย
ชื่ออื่น ๆ : ลำไยป่า(ทั่วไป), เจ๊ะเลอ(กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Dimocarpus longan Lour.
ชื่อวงศ์ : SAPINDACEAE
อย่างที่รู้จักกันดีว่าลำไยเป็นผลไม้ที่กินมากๆ แล้วอาจเกิดอาการร้อนใน แผลในปาก ตาแฉะ หรือเจ็บคอ เพราะเป็นผลไม้ที่มีฤทธิ์อุ่น แต่หากกินในปริมาณที่พอเหมาะก็จะไม่เกิดปัญหาดังกล่าว แถมยังจะได้วิตามินและแร่ธาตุต่างๆ ที่มีประโยชน์ต่อร่างกายเป็นอย่างยิ่ง เช่น ฟอสฟอรัสช่วยบำรุงกำลัง เหล็กซึ่งสำคัญต่อการสร้างเม็ดเลือดแดง ช่วยบำรุงโลหิต บรรเทาอาการนอนไม่หลับ บำรุงหัวใจ และม้าม แคลเซียมช่วยบำรุงกระดูกและฟัน วิตามินซีในลำไยทำให้ผิวพรรณสดใสและช่วยต้านอนุมูลอิสระ มีน้ำตาลธรรมชาติที่ให้พลังงานแก่ร่างกายอย่างซูโครส กลูโคส และฟรักโทส ช่วยให้ร่างกายสดชื่นขึ้นได้ แต่ผู้ที่ต้องการควบคุมปริมาณน้ำตาลและน้ำหนักไม่ควรกินมาก
ลำไยเป็นผลไม้ที่เน่าเสียค่อนข้างง่าย เมื่อถึงฤดูกาลที่ลำไยให้ผลผลิตจะเกิดปัญหาลำไยล้นตลาด เน่าเสียเป็นจำนวนมาก จึงมีการนำไปแปรรูปเป็นลำไยอบแห้ง ซึ่งลำไยแห้งนี้ตามตำราจีนถือว่ามีตัวยาสำคัญ นำไปทำยาหรือประกอบอาหารให้ผู้ป่วยหรือสตรีหลังคลอดบุตรเพื่อบำรุงร่างกาย ผู้ที่นอนไม่หลับหรือมีอาการใจสั่น ลำไยแห้งก็จะช่วยให้หลับสบาย ลดความเครียด กระวนกระวาย ทั้งช่วยให้คนขี้ลืมมีความทรงจำดีขึ้น
มีรายงานวิจัยของคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ว่า ลำไยแห้งมีฤทธิ์ยับยั้งสารก่อมะเร็ง ยับยั้งความเป็นพิษของสารก่อมะเร็งทางเดินอาหาร เหนี่ยวนำเซลล์มะเร็งลำไส้ใหญ่และเซลล์มะเร็งเม็ดเลือดขาวให้ตาย ช่วยลดอนุมูลอิสระในเม็ดเลือดขาว และลดการเสื่อมสภาพของข้อเข่า แม้แต่ผิวเปลือกสีดำของเมล็ดลำไยก็ยังมีผลการวิจัยว่า ประกอบด้วยสารโพลีฟีนอลหลายชนิด ซึ่งมีคุณสมบัติต้านอนุมูลอิสระและชะลอการเกิดผิวหนังเหี่ยวย่น ปัจจุบันมีการผลิตเป็นครีมทาหน้าออกจำหน่ายในท้องตลาด ให้ผู้ที่สนใจในผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติได้ใช้แล้ว
ลักษณะของลำไย :
- ต้นลำไย เป็นพรรณไม้ยืนต้นขนาดกลาง จะแตกกิ่งก้านสาขาที่เรือนยอดของต้น ลำต้นและกิ่งก้านมีสีน้ำตาลอมเทา
- ใบลำไย ออกใบเดี่ยว มีขนาดเล็ก แต่ใบจะดกหนาทึบ ซึ่งเป็นพรรณไม้ที่ให้ร่มเงาได้เป็นอย่างดี ลักษณะของใบเป็นรูปหอกปลายแหลม โคนใบสอบ ขอบใบเรียบหรือเป็นคลื่นเล็กน้อย มีสีเขียวเข้ม
- ดอกลำไย ออกเป็นช่ออยู่ตรงส่วนยอดของต้น ซึ่งดอกลำใยนี้จะมีขนาดเล็ก สีเหลือง หรือน้ำตาลอ่อน ๆ
- ผลลำไย พอดอกร่วงโรยไปก็จะติดผลออกมา ซึ่งมีลักษณะเป็นลูกกลม เปลือกสีน้ำตาล เนื้อในผลสีขาวใส และผลหนึ่งจะมีเมล็ดอยู่ 1 เม็ดมีสีดำ ผลทานได้มีรสหวานจะแก่จัดในราวเดือนมิถุนายน-กรกฎาคม เป็นพรรณไม้ที่มีผู้นิยมทานผลกันมาก และเป็นผลไม้ที่มีชื่อเสียงของทางภาคเหนือด้วย
