เขยตาย

• ต้นเขยตาย ไม้พุ่มกึ่งไม้ยืนต้นขนาดเล็ก สูงประมาณ 3-6 เมตร เปลือกลำต้นเรียบสีน้ำตาลเทา ผิวลำต้นตกกระเป็นวงสีขาว แตกกิ่งก้านต่ำตั้งแต่โคนต้น ใบออกดกทึบ
  
• ใบเขยตาย เป็นใบเดี่ยว รูปหอกแกมวงรี ออกตรงข้าม หรือกึ่งตรงข้าม กว้างประมาณ 3-5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 10-20 เซนติเมตร ปลายใบแหลมถึงกลม โคนสอบเรียว ใบด้านบนๆจะมีสีแดงที่ฐาน ขอบใบเรียบหรือมีรอยจักตื้น แผ่นใบเรียบ ผิวใบทั้งสองด้านมีจุดต่อม ผิวใบด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมัน ลำต้นเป็นเหลี่ยม
  
• ดอกเขยตาย เป็นช่อเชิงลดแยกแขนง ยาว 10-30 เซนติเมตร ออกดกทึบ ดอกเล็กสีขาว ดอกย่อยเป็นกระจุกละ 12-15 ดอก ออกตามซอกใบหรือที่ปลายกิ่ง กลีบดอก 5 กลีบ สีขาว ขนาด 4-5 x 2-2.5 มิลลิเมตร ผิวมีต่อมเป็นจุด รูปไข่กลับ กลีบเลี้ยง 5 กลีบ โคนเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น 5 แฉก ยาว 1-1.5 มิลลิเมตร รูปแหลมกึ่งรูปไข่ มีขนอ่อนที่ส่วนปลาย มีใบประดับหุ้ม โดยชั้นบนมี 5 กลีบใหญ่ และมีส่วนย่อยเล็กๆหลายอัน มีต่อมซึ่งปลายเป็นร่อง ก้านชูดอกสั้นมาก เกสรตัวเมียเรียงเป็นวง ตรงกลางแกนดอกมีเกสรตัวผู้เป็นแท่ง รังไข่ขนาดกว้าง 2-2.5 มิลลิเมตร รูปไข่  เกสรเพศผู้ 8-10 อัน ก้านชูอับเรณูยาว 2-3 มิลลิเมตร
  
• ผลเขยตาย  เป็นผลสดทรงกลมขนาดเล็ก ผิวผลเรียบ ปลายใบแหลม มีขนาดกว้างประมาณ 1-1.2 เซนติเมตร และยาว 1-2 เซนติเมตร ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีชมพูใสฉ่ำน้ำ มีรสหวาน ภายในผลมีเมล็ด 1 เมล็ด เมล็ดสีดำ ลักษณะกลม เป็นลาย
  

• ราก รสเมาขื่นปร่า กระทุ้งพิษ แก้พิษฝีภายในและภายนอก ขับน้ำนม ฝนน้ำกินและทาแก้พิษงู แก้พิษแมลงกัดต่อย ทาแผลที่อักเสบ แก้ไข้กาฬ แก้โรคผิวหนังพุพอง แก้ไข้รากสาด เกลื่อนฝีให้ยุบ แก้ฝีที่นม ตัดรากฝีที่นม ยับยั้งเชื้อไวรัสบางชนิด
• เปลือกต้น รสเมาร้อน แก้ฝีภายนอกและภายใน กระทุ้งพิษ แก้พิษงู ขับน้ำนม แก้พิษต่างๆ แก้พิษไข้
• เนื้อไม้ กระทุ้งพิษ แก้ฝีภายนอกและภายใน แก้พิษงู ขับน้ำนม
• ดอกและผล รสเมาร้อน ทารักษาหิด
• ไม่ระบุส่วนที่ใช้ กระทุ้งพิษ แก้ฝีภายนอกและภายใน แก้พิษงู ขับน้ำนม

ข้อมูลเพิ่มเติม :

รูปแบบและขนาดวิธีใช้เขยตาย

• ใช้ขับน้ำนมโดยใช้รากเขยตาย ต้มกับน้ำดื่มหลังคลอด
• ใช้แก้ไอ แก้ไข้ แก้โรคบิด แก้ท้องเดิน โดยนำรากและใบมาต้มกับน้ำดื่ม
• ใช้ลดระดับน้ำตาลในเลือด แก้เบาหวาน โดยใช้ใบมาต้นกับน้ำดื่ม
• ใช้แก้ไข้กาฬ ไข้รากสาด ลดไข้ แก้พิษฝีภายในกระทุ้งพิษ ขับน้ำนม โดยใช้รากหรือเปลือกต้นมาต้มกับน้ำดื่ม
• ใช้ถอนพิษ เมื่อถูกแมลงมีพิษกัดต่อย รักษาเริม งูสวัด ไฟลามทุ่ง ขยุ้มตีนหมา โดยใช้ใบสดมาขยี้ หรือนำมาบดผสมกับแอลกอฮอลล์ เหล้าขาว หรือ นำมะนาว นำไปทาแล้วพอก บริเวณที่เป็น
• แก้โรคตับ โดยใช้ใบสดมาคั้นเอาน้ำดื่ม
• ใช้รักษาผิวหนังอักเสบ เป็นตุ่มพุพอง หรือคันอักเสบ โดยใช้ใบสดมาบดผสมกับขิง ใช้ทาบริเวณที่เป็น
• ใช้เป็นยาแก้หิด โดยใช้ดอกและผลมาตากให้แห้งแล้วนำมาต้มน้ำดื่ม

ข้อแนะนำและข้อควรระวัง

มีรายงานผลการศึกษาวิจัยระบุน้ำยางของเขยตายมีความเป็นพิษสูง ซึ่งหากรับประทานเข้าไปอาจทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์ได้ เช่น อาเจียน มึนงง เพ้อคลั่ง และหากได้รับในปริมาณมากอาจทำให้ถึงขั้นเสียชีวิตได้

ถิ่นกำเนิดเขยตาย

เขยตาย เป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในเขตทวีปเอเชียและออสเตรเลีย อาทิเช่น อินเดีย พม่า ไทย ลาว กัมพูชา มาเลเซีย อินโดนีเซีย จีนตอนใต้ และในออสเตรเลีย สำหรับประเทศไทยสามารถพบได้บริเวณป่าเบญจพรรณ ป่าโปร่ง ป่าดิบแล้ง และตามชายป่าทั่วไป