สับปะรด เป็นผลไม้ชนิดผลรวม คือ เกิดจากผลย่อยหรือที่เรียกว่า “ตา” หลาย ๆ ตามารวมกันเป็นรูปทรงกระบอก สับปะรดสามารถขยายพันธุ์ได้จากหลายส่วนของต้น เช่นจาก “หน่อ” คือส่วนที่เกิดจากตาบนลำต้น “ตะเกียง” คือ ส่วนที่เกิดจากตาบนก้านผลบริเวณโคนผล และ “จุก” คือ ส่วนที่อยู่เหนือผล โดยแต่ละส่วนก็จะมีข้อดีข้อเสียต่างกันไป เช่นการใช้จุกขยายพันธุ์จะให้ผลช้ากว่า แต่แข็งแรง ทนต่อโรคและสภาพแวดล้อมมากกว่าหน่อ
สับปะรด
ชื่ออื่นๆ : แนะ(กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), ขนุนทอง, ยานัด, ย่านนัด(ใต้), บ่อนัด(เชียงใหม่), เนะซะ(กะเหรี่ยงตาก), ม้าเนื่อ(เขมร), มะขะนัด, มะนัด(เหนือ), หมากเก็ง(เงี้ยว-แม่ฮ่องสอน), ลิงทอง(เพชรบูรณ์)
ชื่อสามัญ : Pineapple
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Ananas comosus (L.) Merr.
ชื่อวงศ์ : Bromeliaceae
เนื้อในผลสีเหลือง ฉ่ำน้ำ รสหวานอมเปรี้ยวของสับปะรดนั้นมีเอนไซม์โบรมีเลน (Bromelain) ซึ่งมีคุณสมบัติคล้ายเอนไซม์พาเพนในมะละกอ พบปริมาณมากบริเวณแกนกลางผล เอนไซม์โบรมีเลนมีฤทธิ์ย่อยโปรตีนได้เป็นอย่างดี จึงช่วยกระตุ้นระบบการย่อยอาหารและทำความสะอาดลำไส้ สารนี้ยังช่วยให้แผลหายเร็วขึ้น ลดอาการอักเสบ ป้องกันไม่ให้เกล็ดเลือดจับตัวกันในหลอดเลือด จึงลดความเสี่ยงในการเป็นโรคหัวใจและหลอดเลือด ปัจจุบันได้มีการสกัดเอนไซม์โบรมีเลนจากสับปะรดไปใช้ในอุตสาหกรรมต่างๆ เช่น อุตสาหกรรมฟอกหนัง เครื่องสำอาง ยาและอาหารเสริม แต่โบรมีเลนสกัดก็มีข้อควรระวังในการใช้คือ ผู้ที่ใช้ยาต้านการแข็งตัวของเลือดหรือผู้ที่มีอาการแพ้สับปะรดไม่ควรกิน อีกทั้งโบรมีเลนก็เหมือนเอนไซม์จากธรรมชาติทั่วไปคือ ไม่ทนความร้อน การกินสับปะรดสดจึงได้รับประโยชน์มากกว่า
เส้นใยอาหารในสับปะรดมีคุณสมบัติช่วยลดคอเลสเตอรอลช่วยเสริมสร้างการทำหน้าที่ของลำไส้ ดีต่อระบบขับถ่าย จึงช่วยป้องกันมะเร็งลำไส้ได้ มีกรดเฟอรูลิก (Ferulic acid) ช่วยปกป้องเซลล์จากการทำลายของรังสีอัลตราไวโอเลตและยับยั้งสารก่อมะเร็ง สับปะรดมีแมงกานีสที่ช่วยเสริมสร้างความแข็งแกร่งของกระดูก ลดความเสี่ยงของภาวะกระดูกพรุน จำเป็นต่อการทำงานของระบบประสาทและสมอง สับปะรดสามารถช่วยป้องกันและบรรเทาอาการของโรคเกาต์ได้ด้วย เพราะนอกจากจะมีโบรมีเลนช่วยบรรเทาอาการอักเสบแล้ว ยังเป็นแหล่งวิตามินซี ซึ่งจะช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกันและสมานบาดแผลด้วย
การเลือกซื้อสับปะรดให้ได้เนื้อดี ควรเลือกผลที่ตาใหญ่ เนื้อแน่น มีน้ำหนักพอควร เปลือกสีเหลือง ไม่มีรอยช้ำ เนื้อในสีเหลืองฉ่ำ กลิ่นหอม เมื่อดูจากรูปลักษณ์ภายนอก หลายคนอาจคิดว่าการปอกสับปะรดเป็นเรื่องยาก แต่จริงๆ แล้ววิธีการนั้นไม่ยุ่งยาก เริ่มจากใช้มีดตัดหัวและท้ายผล ปอกเปลือกทิ้งตามแนวยาว เฉือนตาออกเป็นร่องเฉียงทั่วทั้งลูก แล้วทาเกลือเล็กน้อยก่อนกิน เพื่อเพิ่มรสชาติและช่วยให้ระคายเคืองปากและลิ้นน้อยลงด้วย
ลักษณะของสับปะรด :
- ต้นสับปะรด เป็นไม้ล้มลุกอายุหลสบปร สูง 90-100 เซนติเมตร ลำต้นใต้ดิน ปล้องสั้น ไม่แตกกิ่งก้านมีแต่กาบใบห่อหุ้มลำต้น
- ใบสับปะรด เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงเวียนถี่ ไม่มีก้านใบ ใบเรียวยาว โคนใบเป็นกาบหุ้มลำต้น ปลายแหลม ขอบใบมีหนาม แผ่นใบสีเขียวเข้มและเป็นทางสีแดง ด้านล่างมีนวลแป้งสีขาว
- ดอกสับปะรด ออกเป็นช่อที่ปลายยอด ดอกเรียงอัดกันแน่นรอบแกนช่อดอก ก้านช่อใหญ่แข็งแรง กลีบดอก 3 กลีบ ด้านบนสีชมพูอมม่วง ด้านล่างสีขาว เกสรเพศผู้ 6 อัน เรียบกัน 2 ชั้น
- ผลสับปะรด เป็นผลรวมรูปรี โคนกว้าง ปลายสอบ มีใบสั้นเป็นกระจุกที่ปลายผล เรียกว่าตะเกียง ผลสุกสีเหลืองสดและฉ่ำน้ำ
