ชื่อสมุนไพร : ลำพูป่า
ชื่ออื่นๆ : กาลา, คอเหนียง(เชียงใหม่), สะบันงาช้าง(แพร่), กระดังงาป่า(กาญจนบุรี), ตะกูกา(จันทบุรี), ลิ้นควาย(ปราจีนบุรี), หงอกไก่(ประจวบคีรีขันธ์), ขาเขียด(ชุมพร), ลำพูขี้แมว(ระนอง), ลำแพน(ตรัง), ลำแพนเขา(ยะลา), ลำพูควน(ปัตตานี), เต๋น, ตุ้มเต๋น, ตุ้มบก, ตุ้มลาง, ตุ้มอ้า, ลาง, ลูกลาง, ลูกลางอ้า(ภาคเหนือ), ตะกาย, โปรง, ลำพูป่า(ภาคใต้), บ่อแมะ(มลายู-ยะลา), บะกูแม(มลายู-นราธิวาส), กู, โก๊ะ, ซังกะ, เส่ทีดึ๊(กะเหรี่ยงแม่ฮ่องสอน), ซิกุ๊ (กะเหรี่ยงเชียงใหม่), โก (กะเหรี่ยง-กำแพงเพชร), ซ่อกวาเหมาะ (กะเหรี่ยงแดง), กาปลอง (ชอง-จันทบุรี), เตื้อเร่อะ (ขมุ), ไม้เต๋น(ไทลื้อ), ลำคุบ, ไม้เต้น(ลั้วะ), ซือลาง(ม้ง)
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Duabanga grandiflora Walp.
ชื่อวงศ์ : LYTHRACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นลำพูป่า เป็นไม้ยืนต้นโตเร็วผลัดใบขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ลำต้นมีลักษณะเปลาตรง มีความสูงได้
ประมาณ 15-35 เมตร เรือนยอดแผ่กว้าง รูปทรงกลมหรือทรงกระบอก กิ่งใหญ่จะตั้งฉากกับลำต้น ปลายกิ่งห้อยลู่ลง เปลือกเป็นสีเทาเป็นสะเก็ดหรือตกเป็นแผ่นไม่เป็นระเบียบ เปลือกในเป็นสีน้ำตาลแดงคล้ำ ส่วนกระพี้เป็นสีน้ำตาลปนเหลือง ตามกิ่งอ่อนเป็นสันสี่เหลี่ยม
- ใบลำพูป่า เป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกันเป็นคู่ๆ ลักษณะของใบเป็นรูปขอบขนานถึงรูปไข่แกมขอบ
ขนาน ปลายใบเรียวแหลมเป็นติ่งสั้น โคนใบเว้าลึกเป็นรูปหัวใจหรือเป็นรูปติ่งหู ส่วนขอบใบเรียบ เนื้อใบค่อนข้างหนาและเกลี้ยง ผิวใบด้านบนเกลี้ยงเป็นสีเขียวเข้ม
- ดอกลำพูป่า ออกดอกเป็นช่อเชิงหลั่น โดยจะออกที่ปลายกิ่ง ดอกย่อยมีจำนวนมาก ประมาณ 15-30 ดอก ลักษณะห้อยลง ดอกเป็นสีขาวขนาดใหญ่ ประมาณ 10 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงดอกเป็นรูปถ้วย ส่วนกลีบดอกมี 6-7 กลีบ
- ผลลำพูป่า เป็นผลแห้ง ลักษณะของผลเป็นรูปไข่แกมทรงกลม รูปไข่กว้าง รูปกลมแป้น หรือมีลักษณะแป้น
เป็นรูปตลับ มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 5 เซนติเมตร ผลเป็นสีเขียว แล้วจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลเมื่อแก่ และแตกอ้าออกตรงกลางพูเป็นเสี่ยงๆ ที่ฐานมีชั้นกลีบเลี้ยงรูปดาวรองรับ กลีบเลี้ยงติดคงทน ภายในผลมีเมล็ดจำนวนมาก ประมาณ 6-7 เมล็ด
ส่วนที่ใช้เป็นยา : เมล็ด, เปลือกต้น, กิ่ง, ลำต้น
สรรพคุณ ลำพูป่า :
- เมล็ด ยาแก้ปวดท้อง โรคกระเพาะอาหาร อาหารไม่ย่อย อาหารเป็นพิษ
- เปลือกต้น ยาแก้อาการปวดท้องโดยไม่รู้สาเหตุ
- กิ่ง ยาแก้อาการช้ำใน
- ลำต้น ยาแก้อาการช้ำใน ยาแก้อุจจาระติดโลหิตสดๆ โลหิตช้ำ แก้เมื่อยเข็ดตามข้อกระดูก