ชื่อสมุนไพร : ดู่ทุ่ง
ชื่ออื่นๆ : ประดู่โคก, ประดู่ทุ่ง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Enkleia thorelii (Lecomte) Nervling
ชื่อวงศ์ : THYMELAEACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นดู่ทุ่ง เป็นไม้พุ่มที่สูงประมาณ 50 เซนติเมตร มีลำต้นขนาดเล็ก แต่มีรากใหญ่ยาวมาก เป็นพืชที่มีรากลักษณะที่เป็นเหมือนสาก ส่วนของต้นที่อยู่เหนือพื้นดินอาจจะถูกตัดฟันทิ้ง หรือฟุบลงในฤดูแล้ง แต่ส่วนของรากยังอยู่ ทำให้อายุของรากมักจะมากกว่าอายุของต้น ส่วนของรากจึงมีขนาดใหญ่ ยาว และอยู่ค่อนข้างลึก สามารถหาพบได้ในถิ่นอีสาน
- ใบดู่ทุ่ง เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่หรือรูปรี พบบ้างที่เป็นรูปกลม มองเห็นลายใบชัดเจน ปลายใบแหลมหรือมน ขอบใบเรียบ แผ่นใบหนา
- ดอกดู่ทุ่ง สีเขียวหรือสีเหลือง ออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ราก
สรรพคุณ ดู่ทุ่ง :
- ราก รักษาโรคประดง อาการเสียดท้องตามแนวชายโครงและท้องเดินอย่างรุนแรง ถ่ายเป็นมูกเลือด แก้โรคหนองบุรุษ เป็นยารักษาซิวฝ้าช่วยให้ใบหน้าขาวเต่งตึง ช่วยลดการสร้างเม็ดสีในผิวหนังหรือหลุดลอกเซลล์ผิว จึงช่วยทำให้ผิวกระจ่างใส ปรับสีผิว
ใช้ตากแห้งต้มน้ำดื่มเป็นยารักษาโรคเกาต์ เป็นยารักษาโรคเบาหวาน
หมอยาพื้นบ้านมีการใช้ในเรื่องเกี่ยวกับการบำรุงทางเพศ และช่วยทำให้ขนาดของอวัยวะเพศชายใหญ่ขึ้น ช่วยบำรุงหลอดเลือด ปรับฮอร์โมนเพศชายให้สมดุล ช่วยกระตุ้นการหมุนเวียนของเลือด ทำให้การแข็งตัวของอวัยวะเพศดีขึ้น รวมไปถึง อึด และ ทนนานมากขึ้นในการหลั่ง ทำให้รู้สึกกระปี้กระเปร่าไม่อ่อนเพลีย
ต้นดู่ทุ่ง เป็นสมุนไพรพื้นบ้าน ทางภาคอีสาน มีสรรพคุณพิเศษ และเป็นเอกลักษณ์เฉพาะ ที่หมอพื้นบ้านสมัยโบราณ ค้นพบ สูตรสำหรับท่านชายโดยเฉพาะ ด้วยการนำเอาต้นดู่ทุ่ง มาผสมกวาวเครือแดง และน้ำมันมะพร้าว ด้วยการบดผสมกัน แล้วนำมาทาพอกน้องชาย จะทำให้มีขนาดใหญ่ขึ้น
ต้นดู่ทุ่ง เป็นสมุนไพรที่ปรากฏในยาหลายตำรับในตำรายาใบลานอีสาน เช่น ยาพอกหัวเหน่าขี้เยี่ยวบ่ออก ยาปวดตีนปวดมือ ยาแก้พิษใหน ยาออกแดงออกดำ ยาออกปานดำปานแดง ยาแฮงยาเจ็บท้อง ลงมูก ลงเลือด ยาเอ็น ยาออกเหือด ยาประดง ยาเบื่ออาหาร เป็นต้น
ต้นประดู่ทุ่ง หรือ ต้นดู่ทุ่ง มีรายงานว่าพบเฉพาะในภาคตะวันออกและภาคอีสานของประเทศไทย ซึ่งส่วนใหญ่เป็นป่าเต็งรัง ไปปรากฏอยู่ในฐานข้อมูลส่วนประกอบเครื่องสำอาง (Cosmetic Ingredient Database: CosIng) โดยมีการระบุสรรพคุณทำให้ผิวขาว(bleaching) บำรุงผิวพรรณ(skin conditioning) และต้านอนุมูลอิสระ(antioxidant)
