ข่อยหยอง

• ต้นข่อยหยอง จัดเป็นพรรณไม้ยืนต้นขนาดกลาง มีความสูงได้ประมาณ 20 เมตร เปลือกลำต้นเป็นสีเทาปนสีน้ำตาลอ่อน หรือเป็นสีเทาค่อนข้างขาว มีหนามแหลมยาวออกตามลำต้นและกิ่งก้าน หนามยาว 1-4.5 เซนติเมตร ไม่มียาง เนื้อไม้เหนียว ส่วนบนค่อนข้างคดงอเป็นปุ่มปมและเป็นร่องเล็กน้อย
  
  
  
• ใบข่อยหยอง  ริมขอบใบเป็นจักร มีหนามแหลมแข็ง ใบรูปรี เรียงเวียนสลับ ใบเดี่ยว รูปไข่กลับ ยาว 4-25 เซนติเมตร ปลายมีติ่งคล้ายหนาม ขอบจักฟันเลื่อยเป็นหนามห่าง ๆ เส้นแขนงใบข้างละ 8-12 เส้น ก้านใบยาว 0.2-1 เซนติเมตร
  
  
  
• ดอกข่อยหยอง เป็นช่อดอกเล็ก สีขาวและเหลือง ช่อดอกเพศผู้แบบช่อเชิงลด 1-2 ช่อ ยาว 1-5 เซนติเมตร ก้านช่อและก้านดอกสั้นมาก กลีบรวมยาวประมาณ 1 มม. เกสรเพศผู้ยาว 2-2.5 มิลลิเมตร ช่อดอกเพศเมียแบบช่อกระจะ ออกเดี่ยว ๆ ก้านช่อยาวประมาณ 1.5 เซนติเมตร มี 1-3 ดอก ก้านดอกยาว 2-8 มิลลิเมตร กลีบรวมยาว 1-2 มิลลิเมตร กลีบคู่ในขยายในผลยาวได้ถึง 1 เซนติเมตร มีขนครุย ยอดเกสรยาว 2-3.5 มิลลิเมตร
  
  
  
• ผลข่อยหยอง ผลเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1 เซนติเมตร กลีบรวมหุ้มประมาณกึ่งหนึ่ง ผิวเรียบ ผลอ่อนสีขาวหรือเทา เปลือกในมียางสีขาว เมื่อสุกผลสีเหลือง
  
  
  

• เนื้อไม้และราก ใช้ปรุงเป็นยาขับปัสสาวะ ขับเมือกในลำไส้ และรักษาโรคกษัย ไตพิการ
• ใบ รสเมาเฝื่อน ตำกับข้าวสาร คั้นเอาน้ำดื่มทำให้อาเจียนถอนพิษยาเบื่อเมาหรืออาหารแสลง
• เปลือกต้น แก้ท้องร่วงรำมะนาด บำรุงธาตุ เจริญอาหาร ขับลมยาอายุวัฒนะ