ชื่ออื่น ๆ : ตานขี้ม้า, มะหากาหลัง (เหนือ), นางใย, อึ่งเปาะ (อุบลราชธานี), มะดะ, คอแห้ง, มะหากาหนัง
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Euonymus cochinchinensis Pierre.
ชื่อวงศ์ : CELASTRACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นกระจับนก เป็นไม้ต้น สูง 6-10 เมตร
- ใบกระจับนก เป็นใบเดี่ยวออกตรงข้ามเป็นคู่ กว้างประมาณ 2.5-7 เซนติเมตร ยาว 1.6-4.5 เซนติเมตร รูปรีแกมขอบขนาน โคนใบสอบ ปลายใบแหลม ขอบใบเรียบ ผิวใบเกลี้ยง เส้นใบไม่ชัดเจน ก้านใบยาว 3-8 มิลลิเมตร
- ดอกกระจับนก สีเหลืองถึงชมพูแดง ออกเป็นช่อตามซอกใบ แกนช่อยาว 3-10.5 เซนติเมตร ดอกกว้าง 1-2 เซนติเมตร ก้านดอกยาว 3-5 เซนติเมตร กลีบดอก 5 กลีบ ขอบจักเป็นฝอย ส่วนฐานแผ่เป็นจานกลมนูน ขนาด 3 มิลลิเมตร ก้านเกสรผู้ยาว 2 มิลลิเมตร จำนวน 5 อัน
- ผลกระจับนก รูปทรงป้อม ปลายเว้าเป็น 5 พู แต่ละพูขนาด 1 เซนติเมตร ตอนบนเว้าเป็นแอ่ง เมล็ดรูปรี ปลายมนทั้งสองด้าน ยาว 5-6 มิลลิเมตร
ส่วนที่ใช้เป็นยา : เปลือก, ราก
สรรพคุณกระจับนก :
- เปลือก นำเอามาดองหรือแช่ในสุรา ใช้ดื่มกินก่อนอาหารจะทำให้อยากอาหาร รับประทานอาหารได้มาก
- ราก นำมาแช่น้ำ หรือฝนน้ำ รับประทาน แก้อาการผิดสำแดง (รับประทานอาหารแสลงไข้ ทำให้โรคกำเริบ อาจมีอาการท้องเสีย) แก้อาการเมาเห็ด
