ชื่อสมุนไพร : ฟักทอง
| ชื่ออื่น ๆ : | มะฟักแก้ว,ฟักแก้ว นะน้ำแก้ว (ภาคเหนือ) หมากอึ (ภาคอีสาน) น้ำเต้า (ภาคใต้) หมักอื้อ (เลย) หมากฟักเหลือง (แม่ฮ่องสอน) หมากปัก (ไทยใหญ่) |
| ชื่อสามัญ : | Pumpkin |
| ชื่อวิทยาศาสตร์ : | Cucurbita maxima Duchesne. |
| ชื่อวงศ์ : | CUCURBITACEAE |
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นฟักทอง เป็นพรรณไม้ล้มลุก ที่มีลำต้นเป็นเถาเลื้อยไปตามพื้นดินและต้องการหลักยึด ตามลำเถาจะมีมือเอาไว้เกาะ เถามีขนาดยาว ใหญ่ และมีขนสาก ๆ ปกคลุมอยู่ มีสีเขียว
- ใบฟักทอง ออกใบเดี่ยว ตามลำเถา ใบของฟักทองเป็นแผ่นใหญ่สีเขียว แยกออกเป็น 5 หยักและมีขนสาก ๆ มือ ปกคลุมอยู่ทั่วทั้งใบ
- ดอกฟักทอง ออกดอกเดี่ยวตามง่ามใบ และส่วนที่ยอดของเถา ลักษณะของดอกเป็นรูปกระดิ่งสีเหลือง ในดอกตัวเมียเมื่อบานเต็มที่แล้ว จะมองเห็นผลเล็ก ๆ ติดอยู่ที่ใต้ดอก
- ผลฟักทอง มีขนาดใหญ่ ลักษณะเป็นพูกลมจะมีทั้งทรงแบน และทรงสูง เปลือกของผลจะแข็ง มีทั้งสีเขียวหรือสีน้ำตาลแดงก็แล้วแต่ชนิดของฟักทองนั้น ๆ เนื้อในผลสีเหลืองรับประทานได้ เมื่อทานเข้าไปแล้วจะเปลี่ยนเป็นวิตามินเอในร่างกาย
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ผล, เมล็ด, ราก, ขั้ว
สรรพคุณ ฟักทอง :
- ผล เนื้อในของผลฟักทองนั้นจะมีสารพวก carotenes อยู่ ซึ่งสารนี้เมื่อเข้าไปในร่างกายแล้วจะเปลี่ยนเป็นวิตามินเอ ไม่ว่าจะอยู่ในรูปของคาวหรือของหวาน เป็นอาหารเสริมสุขภาพได้เป็นอย่างดี
- เมล็ด รสมัน ภายในเมล็ดจะมีน้ำมันชนิดหนึ่ง ซึ่งเป็นยาที่ใช้ถ่ายพยาธิตัวตืด ขับปัสสาวะ บำรุงร่างกาย โดยการใช้เมล็ดแห้ง 60 กรัมนำมาบดให้เป็นผง แล้วผสมกับน้ำตาลและนม ให้คนไข้ทานโดยทิ้งช่วงห่างประมาณ 2 ชั่วโมง พอครั้งสุดท้ายให้ดื่มน้ำมันละหุ่งตามเพื่อให้ถ่าย
- ราก รสเย็น ต้มดื่ม บำรุงร่างกาย บำรุงกำลัง แก้ไอ ถอนพิษฝิ่น บำรุงความกำหนัด
- ขั้ว รสเย็น ฝนน้ำมะนาว ผสมยอยฝ้ายเผาไฟ รับประทาน แก้พิษกิ้งกือ
รูปแบบและขนาดวิธีใช้ฟักทอง
- แก้ปวดและอักเสบ แผลไฟไหม้
ใช้เนื้อฟักทองตำให้ละเอียด พอกบริเวณที่โดนไฟไหม้ ถ้าปวดมากให้ใส่เกร็ดพิมเสนลงไปด้วย หรือใช้ไส้ฟักทองตำให้ละเอียด พอกบริเวณแผล หรือตากแห้งบดเป็นผงโรยบริเวณแผล - ขับพยาธิ
ใช้เมล็ดฟักทองประมาณ 60 กรัม ทุบให้แตก นำมาผสมกับน้ำตาลและนม หรือน้ำที่เติมลงไปจนได้ปริมาณ 500 มิลลิลิตร แบ่งกิน 3 ครั้ง ห่างกันทุก 2 ชั่วโมง หลังให้ยาแล้ว 2 ชั่วโมง ให้รับประทานน้ำมันละหุ่งระบายตามเพื่อขับพยาธิที่ตายออก - ขับพยาธิตัวตืด
ใช้เมล็ดฟักทอง 200 เม็ด (ไม่ควรเกิน 150 กรัม) ตากแห้งหรือคั่วสุกกิน หรือใช้เมล็ดฟักทอง 30-60 กรัม ตำให้ละเอียดต้มกับน้ำเชื่อม (ให้เว้นการกินน้ำมัน 1 วัน) หรือใช้เมล็ดฟักทองสด 60 กรัม ตำให้ละเอียดผสมน้ำอุ่นแล้วคนให้เข้ากันจนคล้ายนม จะเติมน้ำตาล หรือน้ำผึ้งลงไปพอหวานก็ได้ (สำหรับเด็กลดลงครึ่งหนึ่ง) - ขับพยาธิเข็มหมุด
ใช้เมล็ดฟักทองบดเป็นผง กินวันละ 2 ครั้ง ๆละ 1 ช้อนโต๊ะ ติดต่อกัน 5-6 วัน - แก้อาการฟกช้ำและอาการปวดอักเสบ
โดยใช้เยื่อกลางของฟักทองมาพอกบริเวณที่เป็น - ถอนพิษแมลงสัตว์กัดต่อย และถอนพิษของฝิ่น
โดยใช้รากฟักทองนำมาต้มกับน้ำใช้ดื่ม
ฟักทองมีกากใยสูง อุดมด้วยวิตามินเอและสารต่อต้านการผสมกับออกซิเจนกับเกลือแร่ และมี “กรดโปรไพโอนิค” กรดนี้ทำให้ทำให้เซลล์มะเร็งให้อ่อนแอลงในเนื้อฟักทองมีแคโรทีนและแป้ง ใช้แต่งสีขนมเช่น ขนมฟักทอง ลูกชุบ โดยนำเนื้อนึ่งสุกมายีกับแป้งหรือถั่วกวน