ชื่อสมุนไพร : ทานตะวัน
ชื่ออื่น ๆ : บัวทอง, ชอนตะวัน(ภาคกลาง), เซี่ยงยื้อขุย(จีนกลาง), เหี่ยง, หยิกขุ้ย(แต้จิ๋ว)
ชื่อสามัญ : Sunflower
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Helianthus annuus L.
ชื่อวงศ์ : COMPOSITAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นทานตะวัน เป็นพรรณไม้ล้มลุก ที่อายุเพียง 1 ปี ลักษณะของลำต้นเป็นแกนแข็ง ตั้งตรง มีขนขึ้นเป็นกลายแข็ง ลำต้นมีความสูงประมาณ 3-3.5 เมตร
- ใบทานตะวัน ใบมีลักษณะเป็นรูปกลมรี โคนใบโค้งเว้าเป็นรูปหัวใจ ส่วนปลายใบแหลม ริมขอบใบหยักย่อยเป็นแบบฟันปลา บริเวณหลังและใต้ท้องใบ มีขนสากขึ้นประปราย ใบมีขนาดยาวประมาณ 4-12 นิ้ว กว้างประมาณ 3.5-10 นิ้ว ก้านใบยาว
- ดอกทานตะวัน ดอกออกเป็นช่อ หรือเป็นกระจุก ขนาดใหญ่จะออกบริเวณยอด หรือรอบ ๆ ลำต้น ลักษณะของดอกเป็นดอกสมบูรณ์เพศ ตรงกลางดอกเป็นเกสรตัวเมีย 1 อัน และเกสรตัวผู้ 5 อัน กลีบดอกวงในมีสีเหลือง ส่วนกลีบดอกวงนอกมีสีเหลืองอ่อน หรือเหลืองทอง มีขนาดยาวประมาณ 1-4 นิ้ว ฐานดอกมีสีเขียวเชื่อมติดกัน
- ผลทานตะวัน มีลักษณะเป็นรูปกลมรี มีสีขาว สีเทา หรือสีดำ ขนาดยาวประมาณ 6-17 มม. ภายใน ผลมีเมล็ด เพียง 1 เมล็ดเป็นสีเหลืองอ่อน
ส่วนที่ใช้เป็นยา : ดอก ฐานรองดอก แกนลำต้น ใบ เมล็ด เปลือกเมล็ด และราก
สรรพคุณ ทานตะวัน :
- ดอก ใช้เป็นยาแก้หลอดลมอักเสบ แก้วิงเวียนศีรษะ ช่วยขับลม บีบมดลูก ทำให้ตาสดใส และรักษาใบหน้าตึงบวม ฐานรองดอก เป็นยาแก้อาการปวดรอบเดือน ปวดศีรษะ ตาลาย ปวดฟัน ปวดท้อง เนื่องจากโรคกระเพาะอักเสบ และแก้อาการปวดบวมฝี เป็นต้น แกนลำต้น เป็นยาแก้โรคนิ่วในไต นิ่วในทางเดินปัสสาวะ ปัสสาวะเป็นโลหิต ปัสสาวะขุ่นขาว ช่วยขับปัสสาวะได้ดี ไอกรน และยังเป็นยาช่วยรักษาบริเวณแผลที่มีโลหิตออก
- ใบ เป็นยาแก้โรคเบาหวาน และโรคหอบหืด
- เมล็ด น้ำมันในเมล็ดสามารถช่วยลดไขมันในเส้นโลหิต เป็นยาแก้หวัด แก้ไอ ขจัดเสมหะ ช่วยขับปัสสาวะ ขับหนองใน แก้ฝีฝักบัว แก้โรคบิด และยังช่วยแก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย
- เปลือกเมล็ด ใช้เป็นยารักษาแก้อาการหูอื้อ
- ราก เป็นยาแก้ระบาย ขับพยาธิไส้เดือน ขับปัสสาวะ และแก้อาการฟกช้ำ ปวดท้องแน่นหน้าอก
ข้อห้ามใช้ : ห้ามใช้กับสตรีที่ตั้งครรภ์
[su_quote cite=”The Description”]ในเมล็ดมีน้ำมันประมาณ 50% และมี linoleic acid 70 phosphatide, phospholipid, B-sitosterol[/su_quote]
[su_quote cite=”The Description”]เปลือกเมล็ดทานตะวัน มีน้ำมัน 5.17% ขี้ผึ้ง 2.96% โปรตีน 4% และมี cellulose, pentosan และ lignin[/su_quote]