ชื่อสมุนไพร : ถั่วเขียว
ชื่ออื่น ๆ : ถั่วมุม (ภาคเหนือ), ถั่วจิม (เชียงใหม่), ถั่วดำ, ถั่วเขียว, ถั่วทอง (ไทย-ภาคกลาง)
ชื่อสามัญ : Mung bean, Mungo, Mongo bean, Green bean
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Vigna radiata (L.) R.Wilczek
ชื่อวงศ์ : FABACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นถั่วเขียว เป็นพรรณไม้ล้มลุกเนื้ออ่อน และจะมีอายุนานเพียงไม่เกิน 1 ปี ลำต้นจะมีขนเป็นสีน้ำตาล และจะแตกกิ่งก้านสาขา ความสูงทรงพุ่มประมาณ 30-150 เซนติเมตร ซึ่งขึ้นอยู่กับพันธุ์ ลำต้นเป็นเหลี่ยม มีขนอ่อนปกคลุม ทั้งนี้ ถั่วเขียวบางสายพันธุ์อาจมีลักษณะลำต้นเลื้อย
- ใบถั่วเขียว ใบจริงคู่แรกเป็นใบเดี่ยวเกิดอยู่ตรงข้ามกัน ถัดขึ้นไปทั้งหมดเป็นใบจริงประกอบด้วย ใบย่อย 3 ใบ เกิดแบบสลับอยู่บนลำต้น ที่ฐานของก้านใบมีหูใบอยู่ 2 อัน ก้านใบย่อยจะสั้น ใบย่อยและใบกลางมีหูใบย่อย 2 อัน ส่วนใบย่อยด้านข้าง 2 ใบ จะมีหูใบย่อยอยู่ข้างละอัน ลักษณะของใบคล้ายรูปไข่ถึงรูปสี่เหลี่ยมข้าวหลามตัด มีขนาดประมาณ 5-18 x 4-15 เซนติเมตร และใบมีขนปกคลุมอยู่ทั่วไป
- ดอกถั่วเขียว ออกดอกเป็นช่อ ช่อดอกจะเกิดตามมุมใบที่อยู่ตอนบนของลำต้นและที่ปลายยอดของลำต้นหรือกิ่งก้าน ก้านช่อดอกอาจยาวได้ถึง 20 เซนติเมตร ช่อดอกเป็นช่อดอกแบบกระจะมีดอกย่อยอยู่หนาแน่น ในช่อหนึ่งๆ จะมีดอกย่อยอยู่ 2-25 ดอก กลีบดอกเป็นสีเหลือง หรือสีขาว หรือสีม่วง มีกลีบ 5 กลีบ ประกอบด้วยกลีบใหญ่ 1 กลีบ กลีบข้าง 2 กลีบ กลีบหุ้มเกสร 2 กลีบ โดยดอกที่บานจะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1-2 เซนติเมตร เกสรตัวเมียมีรังไข่ ลักษณะยาวรี โดยรังไข่หนึ่งๆ จะมีออวุลอยู่ประมาณ 10-15 หน่วย ส่วนเกสรตัวผู้มีอยู่ 10 อัน
- ผลถั่วเขียว ลักษณะเป็นฝักมีรูปร่างกลมยาว อาจมีความยาวถึง 15 เซนติเมตร ปลายฝักอาจโค้งงอเล็กน้อย เมื่อฝักแก่จะเปลี่ยนจากสีเขียวเป็นสีขาวนวล สีน้ำตาลอ่อน สีน้ำตาลเข้ม หรือสีดำ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์นั้น โดยในฝักหนึ่งๆ จะมีเมล็ดอยู่ประมาณ 10-15 เมล็ด
ส่วนที่ใช้เป็นยา : เมล็ด
สรรพคุณ ถั่วเขียว :
- เมล็ด รสหวาน ช่วยขับร้อน ถอนพิษ ขับของเหลวในร่างกาย บำรุงสายตา ลดความดันโลหิต
มีประโยชน์ต่อลำคอและผิวหนัง รักษาอาการกระหายน้ำ ไตอักเสบ หรือลำไส้อักเสบ ไข้หวัด ผื่นคัน เบาหวาน พิษจากพืชและสารหนู ช่วยกระตุ้นประสาท เจริญอาหาร - นำมาต้มแล้วกินเป็นยาขับปัสสาวะ สำหรับคนที่เป็นโรคเหน็บชา ส่วนถั่วเขียวที่ดิบ หรือที่ต้มสุกแล้วใช้ตำพอก เป็นยารักษาภายนอกช่วยบ่มหนองให้ฝีสุก และยังใช้ในโรคอื่น ๆ ได้เช่นการคลอดลูกยาก โรคท้องมาน และท้องร่วง