สรรพคุณเภสัช

รสยา  6  รส ในคัมภีร์วรโยคสาร  ได้กล่าวถึงรสยา  6  รส  แก้โรคดังนี้ 1)  มธุระ  คือ  รสหวาน  ชอบกับยาให้เจริญรสธาตุ 2)  อัมพิระ  คือ  รสเปรี้ยว  ทำให้ดี  ลม  เสลดอนุโลมตามซึ่งตนและเจริญรสอาหาร  บำรุงไฟธาตุกระทำสารพัดที่ดิบให้สุก  ถ้าใช้เป็นเกิดคุณ  ใช้ไม่เป็นเกิดโทษ 3)  ลวณะ  คือ  รสเค็ม  เผาโทษเผาเขฬะ ...

รสยา  8  รส ในคัมภีร์ธาตุวิวรณ์  กล่าวถึงยา  8  รส  แก้โรคดังนี้คือ 1)  รสขม                           ย่อมซาบไปตามผิวหนัง 2)  รสฝาด                          ย่อยซาบมังสา (ชาบเนื้อ) 3)  รสเค็ม                          ซาบเส้นเอ็น 4)  รสเผ็ดและรสร้อน              ซาบกระดูกมิได้เว้น 5)  รสหวาน                        ย่อมซึมซาบลำไส้ใหย่ 6)  รสเปรี้ยว                       ซาบลำไส้น้อย 7)  รสเย็นหอม                     ซาบหัวใจ 8) ...

รสยา  9  รส ในการศึกษาเรื่องสรรพคุณเภสัช  ได้สรุปรสชองวัตถุธาตุได้  9  รส  จำแนกให้ละเอียดออกไปดังนี้ 1) รสฝาด  สรรพคุณ  มีฤทธิ์ทางสมาน  เช่น  สมานบาดแผลทั้งภายในและภายนอก  แผลสด  แผลเปื่อย  กัดเนื้อร้าย  แก้โรคบิด  ท้องร่วง  แก้อุจจาระธาตุพิการ คุมธาตุ แสลงกับโรคไอ  ท้องผูก  โรคลม  โรคพรรดึก  ท้องผูก ...

รสยาประจำธาตุ  (รสยาแก้ตามธาตุ) เป็นที่ทราบกันดีแล้วว่าในร่างกายของมนุษย์เรานั้น  ประกอบขึ้นจากธาตุทั้ง 4 คือ ธาตุดิน  20  ธาตุน้ำ  12  ธาตุลม  6  และธาตุไฟ  4  เมื่อธาตุใดธาตุหนึ่งเกิดพิการหรือเจ็บป่วยขึ้น  คัมภีร์แพทย์แผนโบราณได้จัดรสยาไว้แก้ดังนี้ ปถวีธาตุ  (ธาตุดิน  20)      เมื่อพิการ  แก้ด้วยยา  รสฝาด  รสหวาน  รสมันและรสเค็ม อาโปธาตุ ...

รสยาแก้ตามวัย  (แก้ตามอายุ) ในที่นี้แบ่งช่วงอายุออกเป็น  3  วัย  แต่ละวัยเกิดโรคแตกต่างกัน  และใช้รสยาแก้ต่างกัน  ดังนี้  คือ 1)  ปฐมวัย  (วัยเด็ก)  ตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุ  16  ปี  วัยเด็กเป็นโรคเพื่อเสมหะ  (สมุฏฐานอาโป)  ควรใช้ยารสหวาน  รสเปรี้ยว  รสขม 2)  มัชฌิมวัย  (วัยกลาง  หรือวัยหนุ่มสาว)  ตั้งแต่อายุ  16  ปี ...

  ฤดูในที่นี้จะขอกล่าวเฉพาะ  3  นั้น  คือ  ใน  1  ปี  มี  3  ฤดู ๆ ละ  4  เดือน  และถือว่าเป็นฤดูแห่งกองโรค  คือเกิดเป็นโรคปิตตะ  โรควาตะ  และเสมหะ  ตามลำดับ  จึงจัดรสยาแก้ไว้ดังนี้ 1)  คิมหันตฤดู  (ฤดูร้อน)  เกิดโรคเพื่อเตโชธาตุพิการ  โรคปิตตะพิการคือดีพิการ ...

รสยาแก้ตามกาล รสยาแก้ตามกาลเวลา  หรือตามยามนี้  จัดไว้โดยมุ่งหมายเพื่อให้คนไข้ได้รับประทานยา  (กินยา)  ให้ทันหรือตรงกับสมุฏฐานของโรคซึ่งเกิดขึ้นในเวลาหรือกาลนั้นๆ  ในคัมภีร์กล่าวไว้ทั้งหมดกาล  3  และกาล  4  จะได้ยกตัวอย่างให้นักศึกษาได้ทราบทั้ง  2  กาล  คือ 6.1 กาล 3 คือ กลางวัน  แบ่งออกเป็น  3  ยาม  กลางคืนแบ่งออกเป็น  3  ยาม  คือ ยามที่...