พืชวัตถุ

พืชจำพวกต้น ได้แก่ พืชพรรณไม้ เป็นต้นเล็ก ต้นใหญ่ เป็นกอ เป็นพุ่ม มีแก่นบ้าง    ไม่มีแก่นบ้าง ซึ่งนิยมเรียกกันว่า ต้น ส่วนมากใช้ราก แก่น เปลือก ใบ ฝักหรือลูก จะอธิบายถึงรสและสรรพคุณของส่วนที่ใช้ทำยาดังต่อไปนี้ : กรรณิกา(กันนิกา) ไม้พุ่มขนาดใหญ่  หรือ ไม้ยืนต้นขนาดเล็ก ต้น      รสขมเย็น        สรรพคุณ  แก้ปวดศีรษะ ใบ      รสขม             สรรพคุณ  บำรุงน้ำดี ดอก    รสขมหวาน     ...

พืชจำพวกเถา- เครือ  ได้แก่  พรรณไม้ที่เป็นเถา- เครือ  เลื้อยพาดพันตามต้นไม้  ตามรั้วเลื้อยตามพื้นดิน  บางเถา- เครือ  ก็สั้น  บางเถา- เครือ  ก็ยาว  บางชนิดมีมือเกาะ  บางชนิดก็ไม่มีมือเกาะ  ซึ่งมนุษย์เรานิยมเรียกว่า  เถา  หรือ  เครือ  ที่นิยมใช้ทำยามี  ดังนี้ กรด  ไม้เถาเนื้อแข็ง เปลือกต้นและราก  รสฝาด  สรรพคุณ  แก้ท้องร่วง  บิด  แก้ปวดท้อง  จุกเสียด ผล รสฝาดเบื่อ สรรพคุณ ขับไส้เดือน ต้มเอาน้ำอม ...

พืชจำพวกหัว – เหง้า ได้แก่ พรรณไม้ที่ไม่ใช้หัวหรือเหง้าฝังลงดิน ส่วนมากเป็นพืชล้มลุก เมื่อเข้าฤดูฝน ฝนตกลงมาก็แตกหน่อออกต้นเจริญงอกงาม และเมื่อถึงฤดูแล้ง ฝนไม่มีก็เหี่ยวเฉาลง ล้มแห้งตายไป เมื่อถึงฤดูฝนก็แตกหน่อเจริญงอกงามมาใหม่อีกเป็นดังนี้เรื่อยไป บางชนิดก็ทนทานต่อความแห้งแล้งได้ดี บางชนิดทนทานต่อความแห้งแล้งไม่ค่อยได้ แล้วแต่ชนิดของพืช จะกำหนดแน่นอนไม่ได้ แต่ที่เรียกกันว่าตัวนั้น ต้องมีลักษณะกลม ถ้ายาวก็ต้องมีลักษณะกลมมากกว่า เหง้านั้น อาจเป็นลักษณะแบนเป็นปุ่มเป็นแง่งหรือยาวรี มีลักษณะต่างๆ กัน พวกหัว เช่น หัวบุก หัวกลอย และหัวกระดาด ส่วนหง้าและแง่งจะหาดูได้ง่าย เช่น เหง้าสับปะรด เหง้าข่า แง่งขิง แง่งไพล...

พืชจำพวกผัก  ได้แก่  พรรณไม้ต้นเล็ก ๆ  หรือต้นใหญ่  เป็นกอ  ตันต่ำ  ต้นสูงหรือเลื้อยไปอยู่บนบกก็มี  อยู่ในน้ำก็มี  บางชนิดใช้เป็นอาหารได้  และนิยมเรียกว่า  ผัก  ดังตัวอย่างต่อไปนี้   ผักกระชับ  เป็นไม้พุ่มขนาดย่อม (ซักบ้อเช้า) ราก  รสจืดเย็น  สรรพคุณ  ระงับความร้อน  แก้ไข้  ขับปัสสาวะ   ผักกระเฉด  (ผักรู้นอน)  เป็นไม้เลื้อย ใบ  และ  นม  รสเย็น  สรรพคุณ  แก้ไข้ตัวร้อน  ถอนพิษอักเสบ   ผักกระโฉม ใบ  รสเย็น  สรรพคุณ  แก้ไข้พิษ  ไข้ตัวร้อน  ไข้หวัด  แก้ปวดศีรษะ   ผัดกาด ...

พืชจำพวกหญ้า  ได้แก่  พรรณไม้ที่เป็นกอ  เป็นเถา  หรือเป็นต้นก็มี  มีทั้งเกิดอยู่บนบก  ในน้ำ  เกิดขึ้นบนเนินผา  กำแพงโบสถ์และบนเจดีย์เก่า ๆ  นำมาใช้เป็นอาหารสัตว์  และปรุงเป็นยาได้  ดังตัวอย่างต่อไปนี้ กกลังกา  (กกขนาก)  พวกหญ้าต้นกลม  หรือสามเหลี่ยมมน ต้น  รสจืดเย็นขมน้อย  สรรพคุณ  ขับน้ำดีได้ตกลงลำไส้ ใบ  รสเย็นเบื่อ  สรรพคุณ  ฆ่าพยาธิ ดอก  รสฝาดเย็น  สรรพคุณ  แก้แผลเปื่อยพุพองในปาก ราก  รสขมเอียน  สรรพคุณ  แก้ช้ำใน  ขับโลหิตเน่าเสียให้ออกจากร่างกาย หัว ...