เภสัชวัตถุ

การปรุงรสและตบแต่งอาหารอย่างเหมาะสม  ทำให้อาหารที่ได้มีลักษณะและรสชาติที่ชวนรับประทานอาหารของไทยทั้งคาวและหวาน  นิยมปรุงแต่งสีให้ดูสวยงาม  แต่เดิมสีที่ใช้ในการปรุงแต่งอาหารส่วนใหญ่ได้จากธรรมชาติ  คือได้จาก  ส่วนดอก  ผล  แก่น  ใบ  เหง้า  และบางครั้งก็ได้จากสัตว์  ในระยะหลังมีสีสังเคราะห์เกิดขึ้น  จึงได้มีการนำสีสังเคราะห์มาใช้ในการปรุงอาหารกันมากขึ้น  สีสังเคราะห์ที่ใช้ผสมอาหารได้จากการสังเคราะห์สานเคมีทางวิทยาศาสตร์ผ่านการค้นคว้าทดลองปรากฏว่า  หลายชนิดเป็นอันตรายต่อคนในระยะยาว  เรื่องนี้ในหลายประเทศ  เช่น  สหรัฐอเมริกา  ญี่ปุ่น  และประเทศในยุโรปได้มีการค้นคว้าเรื่องนี้อย่างกว้างขวาง  พร้อมทั่งสั่งระงับการใช้สีสังเคราะห์หลายชนิดที่ตรวจพบว่าเป็นอันตรายต่อคนทั้งระยะสั้นและระยะยาว ในเมืองไทย  จากการสุ่มตัวอย่างอาหารหลายชนิด  เช่น  ไส้กรอก ...

พืชจำพวกเถา เครือ พืชจำพวกเถา เครือ ได้แก่  พรรณไม้ที่เป็นเถา- เครือ  เลื้อยพาดพันตามต้นไม้  ตามรั้วเลื้อยตามพื้นดิน  บางเถา- เครือ  ก็สั้น  บางเถา- เครือ  ก็ยาว  บางชนิดมีมือเกาะ  บางชนิดก็ไม่มีมือเกาะ  ซึ่งมนุษย์เรานิยมเรียกว่า  เถา  หรือ  เครือ  ที่นิยมใช้ทำยามี  ดังนี้ กรด  ไม้เถาเนื้อแข็ง เปลือกต้นและราก ...

พืชจำพวกหัว – เหง้า ได้แก่ พรรณไม้ที่ไม่ใช้หัวหรือเหง้าฝังลงดิน ส่วนมากเป็นพืชล้มลุก เมื่อเข้าฤดูฝน ฝนตกลงมาก็แตกหน่อออกต้นเจริญงอกงาม และเมื่อถึงฤดูแล้ง ฝนไม่มีก็เหี่ยวเฉาลง ล้มแห้งตายไป เมื่อถึงฤดูฝนก็แตกหน่อเจริญงอกงามมาใหม่อีกเป็นดังนี้เรื่อยไป บางชนิดก็ทนทานต่อความแห้งแล้งได้ดี บางชนิดทนทานต่อความแห้งแล้งไม่ค่อยได้ แล้วแต่ชนิดของพืช จะกำหนดแน่นอนไม่ได้ แต่ที่เรียกกันว่าตัวนั้น ต้องมีลักษณะกลม ถ้ายาวก็ต้องมีลักษณะกลมมากกว่า เหง้านั้น อาจเป็นลักษณะแบนเป็นปุ่มเป็นแง่งหรือยาวรี มีลักษณะต่างๆ กัน พวกหัว...

พืชจำพวกผัก  ได้แก่  พรรณไม้ต้นเล็ก ๆ  หรือต้นใหญ่  เป็นกอ  ตันต่ำ  ต้นสูงหรือเลื้อยไปอยู่บนบกก็มี  อยู่ในน้ำก็มี  บางชนิดใช้เป็นอาหารได้  และนิยมเรียกว่า  ผัก  ดังตัวอย่างต่อไปนี้   ผักกระชับ  เป็นไม้พุ่มขนาดย่อม (ซักบ้อเช้า) ราก  รสจืดเย็น  สรรพคุณ  ระงับความร้อน  แก้ไข้  ขับปัสสาวะ   ผักกระเฉด  (ผักรู้นอน)  เป็นไม้เลื้อย ใบ  และ  นม ...

พืชจำพวกหญ้า  ได้แก่  พรรณไม้ที่เป็นกอ  เป็นเถา  หรือเป็นต้นก็มี  มีทั้งเกิดอยู่บนบก  ในน้ำ  เกิดขึ้นบนเนินผา  กำแพงโบสถ์และบนเจดีย์เก่า ๆ  นำมาใช้เป็นอาหารสัตว์  และปรุงเป็นยาได้  ดังตัวอย่างต่อไปนี้ กกลังกา  (กกขนาก)  พวกหญ้าต้นกลม  หรือสามเหลี่ยมมน ต้น  รสจืดเย็นขมน้อย  สรรพคุณ  ขับน้ำดีได้ตกลงลำไส้ ใบ  รสเย็นเบื่อ  สรรพคุณ  ฆ่าพยาธิ ...

สัตว์บก ได้แก่  สัตว์ที่อาศัยอยู่บนบก  และหากินบนบก ตัวอย่าง แมลงสาบ ใช้มูลประกอบยา  สรรพคุณ  แก้ลิ้นขาวเป็นฝ้า  เป็นละออง แก้เม็ดยอด ในปาก แก้ฟกบวมที่มีพิษร้อน แก้กามโรค  (ต้องคั่วหรือสุมก่อนปรุง) กวาง เขาแก่ สรรพคุณ  แก้ไขกาฬ  ไข้พิษ  เขาอ่อนบำรุงร่างกาย บำรุงกำลัง บำรุงความกำหนัด  ถอนพิษผิดสำแดง วัวป่า เขาวัว  สรรพคุณ ...

สัตว์น้ำ  ได้แก่  สัตว์ที่เกิดและหากินอยู่ในน้ำ ปลาช่อน ใช้ดีทำยา สรรพคุณ  แก้ตาต้อ ตาแดง  หางตากแห้งแก้โรคในปาก  ลิ้นเป็นฝ้า  เป็นเม็ด ตัวร้อน  นอนสะดุ้ง หลังร้อนมือเท้าเย็น  แก้หอบ  ซางทับสำรอกชักเพราะความร้อนสูง  เกล็ดทำให้เกิดลมเบ่ง ปลาหมอ ใช้ทั้งตัวทำยา สรรพคุณ  แก้กระษัยปลาหมอ ดี แก้พยาธิกิน ผมร่วงเป็นหย่อมๆ ช่วยให้ผมดำ ปลากระเบน ใช้หนังทำยา...

สัตว์อากาศ  ได้แก่  สัตว์ที่มีปีก บินไปมาในอากาศได้ ตัวอย่าง ผึ้ง ใช้น้ำหวานในรังทำยา สรรพคุณ  บำรุงร่างกาย บำรุงกำลัง แก้อ่อนเพลีย เหนื่อยหอบ แก้สะอึก แก้ไข้ตรีโทษ นกกา หรือ อีกา ใช้กระดูกและขนทำยา สรรพคุณ แก้พิษกาฬ ใช้กาฬ แก้พิษ ตานซาง นกนางแอ่น ใช้รังทำยา สรรพคุณ  ...

ธาตุที่สลายตัวง่าย ได้แก่  แร่ธาตุต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ  หรือแร่ธาตุที่ประกอบขึ้นตามกรรมวิธีมีคุณสมบัติสลายตัวง่าย เช่น ถูกความร้อนเพียงเล็กน้อย แช่น้ำหรือใช้มือขยี้ ธาตุวัตถุเหล่านี้บางอย่างเมื่อสลายตัวออกไปแล้ว ก็ไม่สามารถกลับสู่สภาพเดิมได้ ตัวอย่าง กำมะถันเหลือง เกิดขึ้นโดยธรรมชาติ สีเหลืองอ่อนนวล ถูกความร้อนเพียงเล็กน้อยก็สลายตัว สรรพคุณ แก้จุดเสียดในโรคป่วง แก้โรคผิวหนังผุพอง น้ำเหลืองเสีย ฆ่าเชื้อโรค     ฆ่าแม่พยาธิทั้งภายในและภายนอก ใช้หุงน้ำมันทาแก้หิด ขับลมในกระดูก กำมะถันแดง (มาด) สีแดงใช้หุงกับนั้นใส่แผลเรื้อรัง  สรรพคุณ...

ธาตุที่สลายตัวยาก เหล็ก ใช้สนิมทำยา สรรพคุณ  บำรุงโลหิต แก้ตับทรุด ม้ามโตย้อย แก้คุดทะราด  และผสมยาแก้ไข้จับสั่น หินฟันม้า  มีตามภูเขา ลักษณะเป็นชี้ ๆ คล้ายฟันม้า สีเหมือนปูนแห้ง สรรพคุณ    ดับพิษทั้งปวง แก้พิษในปาก แก้คออักเสบบวม หินเขี้ยวมังกร  มีลักษณะเหมือนเขี้ยวสัตว์ใหญ่แข็งมาก เกิดตามหน้าผา หรือตามภูเขาในประเทศจีน สรรพคุณ บำรุงหัวใจ  บำรุงประสาท แก้โรคประสาท แก้สะดุ้ง...