เวชกรรมไทย

การที่จะตรวจวินิจฉัยโรคใดนั้น จะต้องรู้อาการไข้ รู้ประวัติ และสาเหตุที่เจ็บป่วย จึงจะทำให้รู้ว่าเป็นโรคอะไร แก้ไขด้วยวิธีใด จึงจะต้องมีวิธีตรวจไข้ โดยพิจารณาจากสิ่งแวดล้อมนอกร่างกาย ได้แก่ ภูมิประเทศ และภูมิอากาศ ดังรายละเอียดตามคัมภีร์ดังต่อไปนี้ คัมภีร์สมุฏฐานวินิจฉัย กล่าวถึงการค้นสาเหตุแห่งไข้ หรือการพยากรณ์โรคและไข้ต่างๆ โดยกล่าวถึงกองพิกัดสมุฏฐาน 4 ประการคือ ธาตุสมุฎฐาน ฤดูสมุฎฐาน อายุสมุฎฐาน กาลสมุฎฐาน สมุฏฐานทั้ง 4 ประการนี้ แพทย์ทั้งหลายพึงเรียนรู้แจ้ง เพราะเป็นที่ตั้งแห่งภูมิโรค และภูมิแพทย์ทั้งปวง แพทย์ใดไม่ได้รู้แจ้ง แพทย์นั้นชื่อว่า “มิจฉาญาณแพทย์” แพทย์ใดประกอบด้วยวิจารณปัญญารู้แจ้ง แพทย์นั้นชื่อว่า “เสฎฐญาณแพทย์” กองพิกัดสมุฏฐาน 4 ประการ และเป็นมหาพิกัดสมุฏฐาน มีดังนี้ 1. ธาตุสมุฏฐาน แบ่งออกได้...

ในคัมภีร์พระบรมอรรถธรรม ว่าด้วยคนจะถึงความมรณะสิ้นอายุ เทวทูตในธาตุทั้ง 4 ก็สำแดงออกมาให้ปรากฏโดยมโนทวารอินทรีย์ ธาตุ อันใดจะขาด จะหย่อน จะพิการ อันตรธานประการใดก็ดี มีแจ้งอยู่ในคัมภีร์มรณะญาณสูตรแล้ว  ความมรณะ แบ่งออกเป็น 2 อย่างคือ  1. มรณะด้วยโบราณโรค  2. มรณะด้วยปัจจุบันโรค 1. มรณะด้วยโบราณโรค คือ ตายโดยปกติ ตายโดยลำดับขันธ์ชวนะเร็ว ธาตุทั้ง 4 ล่วงไปตามลำดับ โดยกำหนดสิ้นอายุปริโยสานเป็นปกติ ธาตุทั้ง 4 อันตรธานสูญหายเป็นลำดับกันไป คือ ธาตุดิน 20 ธาตุน้ำ 12 ธาตุลม 6 ธาตุไฟ 4 เมื่อจะอันตรธานนั้นหาสูญพร้อมกันทีเดียวทั้ง 4 ธาตุก็หาไม่...

กล่าวถึงสาเหตุการเสียชีวิตที่เกิดขึ้นกับแต่ละบุคคล และอาการที่เกิดขึ้นเมื่อธาตุทั้ง 4 พิการ ได้แก่ ธาตุทั้ง 4 ขาดเหลือ, ธาตุทั้ง 4 พิการตามฤดู และยารักษา และธาตุทั้ง 4 พิการ และยารักษา มีรายละเอียดดังต่อไปนี้ สาเหตุการเสียชีวิตของบุคคล บุคคลตายด้วยปัจจุบันกรรม และปัจจุบันโรค คือ โอปักกะมิกาพาธ ถูกทุบถองโบยตีบอบช้ำ หรือต้องราชอาญาของพระมหากษัตริย์ ให้ประหารชีวิต การตายโดยปัจจุบันนี้ไม่ได้ตายเป็นปกติโดยลำดับ ขันธ์ชวร และธาตุทั้ง 4 ไม่ได้ล่วงไปโดยลำดับ อย่างนี้เรียกว่า ” ตายโดยปัจจุบันกรรม” ส่วนปัจจุบันโรค คือ เกิดโรคตายโดยปัจจุบันทันด่วน เช่น อหิวาตกโรค หรือโรคอันเป็นพิษ ซึ่งกำเริบขึ้นโดยเร็วแล้วตายไป ธาตุทั้ง 4...

ธาตุ 4 พิการ    1) ปถวีธาตุพิการ ทำให้กายคนไข้แข็งกระด้างตึงชา เนื้อหนังเหี่ยวแห้งแข็งดังขอนไม้ เปรียบดังอสรพิษกฎมุขขบตอด    2) อาโปธาตุพิการ ให้พรุนเปื่อยเป็นหิดเป็นฝี บางทีเป็นเม็ดคันทั่วกาย มีน้ำเหลืองไหลปรี่ กลิ่นเหม็นเน่า เปรียบดังงูปูติมุข ขบตอด มีพิษซ่านทั่วกาย    3) เตโชธาตุพิการ ให้รุ่มร้อนเป็นกำลัง ผิวหนังหม่นไหม้ด้านดำ มีพิษดังงูอัคคีมุขขบตอด ดังไฟลนทั่วทั้งกาย    4) วาโยธาตุพิการ มีโทษมากกว่าธาตุทั้ง 3 มีพิษให้เปื่อยพัง ให้ขาดเป็นชิ้นๆ ดังมีดเชือด เปรียบดังงูสัตถมุขขบตอด ให้เปื่อยเน่าทั่วร่างกาย ฤดู3 ให้ธาตุพิการ     1) คิมหันตฤดู ( แรม 1 ค่ำเดือน 4 ถึงขึ้น 15 ค่ำเดือน 8 ) เตโชธาตุพิการ...

ว่าด้วยประเภทของไข้ต่างๆ ลักษณะของไข้ ซึ่งเมื่อเวลาจับและกำลังวัน จะบอกว่าไข้นั้นเป็นไข้ประเภทใด มี 3 สถาน คือ 1)  ไข้เอกโทษ    เริ่มจับเวลาย่ำรุ่งถึงบ่าย 2 โมง   แล้วไข้นั้นจะค่อยๆ คลายลง 2)  ไข้ทุวันโทษ   เริ่มจับเวลาย่ำรุ่ง      ถึง 2 ทุ่ม    แล้วไข้นั้นจะค่อยๆ คลายลง 3)  ไข้ตรีโทษ      เริ่มจับเวลาย่ำรุ่ง      ถึงตี 2    ...