โรคพยาธิลำไส้

ฟักทอง : Cucurbita moschata C. pepo Linn. ส่วนที่ใช้ : เมล็ดฟักทองแก่ ขนาดและวิธีใช้ : เมล็ดฟักทอง ประมาณ 60 กรัม ทุบให้แตกผสมกับน้ำตาลและนมหรือน้ำที่เติมลงไป จนได้ปริมาณ 500 มิลลิลิตร แบ่งรับประทาน 3 ครั้งห่างกันทุก 2 ชั่วโมง หลังจากให้ยาแล้วประมาณ 2 ชั่วโมง ก็รับประทานน้ำมันละหุ่งระบายตาม นิยมใช้ฆ่าพยาธิตัวตืด

มะหาด : Artocarpus lakoocha Roxb. ส่วนที่ใช้ : แก่นต้นมะหาด สารสำคัญและฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา : ผงปวกหาดมีสารสำคัญชื่อ 2, 4, 3, 5-tetrahydroxystibene มีฤทธิ์ขับพยาธิตัวตืดได้ดี  ขนาดและวิธีใช้ : เอาแก่นมะหาดต้มเคี่ยวด้วยน้ำ จะมีฟองเกิดขึ้นใช้ผ้าขาวบางกรองบีบเอากาก และนำมาตากแห้ง จะได้ผงสีเหลือง เรียกว่าปวกหาด วิธีใช้นำปวกหาดมาบดให้ละเอียด รับประทานกับน้ำสุกเย็น ครั้งละ 1-2 ช้อนชา (3-5 กรัม) ก่อนอาหารเช้า หลังรับประทานปวกหาด 2 ชั่วโมงให้รับประทานยาระบายตามไป ใช้ถ่ายพยาธิตัวตืดและพยาธิไส้เดือน

เล็บมือนาง : Quisqualis indica Linn. ส่วนที่ใช้ : เมล็ด สารสำคัญและฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา : เมล็ดเล็บมือนางมีสาร Quisqualic acid ซึ่งมีฤทธิ์ขับพยาธิ และยาระบาย ขนาดและวิธีใช้ : เมล็ดเล็บมือนาง ใช้ถ่ายพยาธิไส้เดือนและพยาธิเส้นด้ายสำหรับเด็กใช้ 2-3 เมล็ด ผู้ใหญ่ใช้ 5-7 เมล็ด ทุบพอแตก ต้มเอาน้ำดื่มหรือหั่นทอดกับไข่รับประทาน (ข้อควรระวัง อาจทำให้เกิดอาการข้างเคียง คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน)

มะเกลือ : Diospyros mollis Griff. ส่วนที่ใช้ : ผลดิบสด สารสำคัญและฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา : ผลดิบมีสาร Diospyrol diglucoside ชื่อว่า Tetrahydroxy dimethylbinapthalene เป็นสารที่ละลายน้ำได้ ไม่ดูดซึมในกระเพาะอาหารและลำไส้ พยาธิกินจะทำให้ตายได้ สารนี้เมื่อถูกออกซิไดซ์ในสารละลายที่เป็นด่าง จะเปลี่ยนเป็นสารประกอบสีดำ ซึ่งมีพิษต่อประสาทตา การใช้จึงต้องระมัดระวัง  ขนาดและวิธีใช้ : ผลดิบสด (ผลแก่มีสีขาว ผลสุกสีเหลือง หรือผลสีดำห้ามใช้)ได้ผลดีสำหรับพยาธิปากขอ และพยาธิเส้นด้าย โดยใช้ผลสดสีเขียวไม่ช้ำไม่ดำจำนวนเท่าอายุของคนไข้ (1 ปี ต่อ 1 ผล)...