สมุนไพรแยกตามกลุ่มอาการโรค

ส้มป่อย ชื่ออื่นๆ                 ส้มขอน (ฉาน – แม่อ่องสอน), เอกราช (แพร่) ส่วนที่ใช้               ใบสด ฝัก ขนาด                     1 กำมือโตๆ วิธีใช้                      นำมาผสมกับสมุนไพรอื่นๆ ต้มน้ำอาบหลังคลอด ในฝักส้มป่อยมีฤทธิ์เป็นกรดอ่อนๆ และมีสารเป็นตัวช่วยความสะอาดด้วย หนาดใหญ่ ชื่ออื่นๆ                 คำพอง, หนาดหลวง, หนาด (เหนือ), จะบอ (ปัตตานี), แน, พ๊อบกวา (กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน), ใบหลม, ผักชีช้าง, พิมเสน (กลาง), หนาด (จันทบุรี), เฉ่าฮวยเกี๊ย, ตั้วโฮงเช้า...

หนุมานนั่งแท่น ชื่ออื่นๆ                  หัวละมานนั่งแท่น (ประจวบคีรีขันธ์), ว่านเลือด ส่วนที่ใช้                น้ำยางจากก้านใบ ขนาด                     2 – 3 หยด วิธีใช้                      กรีดหรือตัดก้านใบ ยางสีขาวใสจะไหลออกมา หยดลงในแผลสด เลือกจะหยุด ใช้ผ้าสะอาดพันอย่าให้ถูกน้ำ เลือดจะหยุดและแผลจะติดกันเร็ว เสือหมอบ ชื่ออื่นๆ                  ช้าผักคราด, ยี่สุ่นเถื่อน (สุราษฏร์ะานี), ชิโพกวย, ไช้ปู้กอ, เซโพกวย, บ่อโส่, เพาะจีแค (กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน), บ้านร้าง, ผักคราด (ราชบุรี), เบญจมาศ (ตราด), ฝรั่งรุกที่, ฝรั่งเหาะ (สุพรรณบุรี),...

ว่านไก่น้อย ชื่ออื่นๆ                 ละอองไฟฟ้า (กลาง), หัสแดง (นครราชสีมา), กูดผีป่า, กูดพาน (เหนือ), กูดเสือ, โพสี (ปัตตานี), ขนไก่น้อย (เลย), แตดลิง (ตราด), นิลโพสี (สงขลา) ส่วนที่ใช้               เหง้า ขนาด                     1 ชิ้น ขนาดเท่าหัวแม่มือ วิธีใช้                      เอาเหง้าของว่านไก่น้อยฝนกับน้ำฝนให้ข้น ใช้ใส่แผลเรื้อรัง ชันสน ชื่ออื่นๆ                 เกี๊ยะเปลือกแดง (เหนือ), เซี้ยงบ๊ง (กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน), สน, สนสามใบ (กลาง), สนสองใบ (กลาง),...

มะคำดีควาย ชื่ออื่นๆ                 ชะแซ, ซะเหล่เด (กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน), ประคำดีควาย (กลาง, ใต้), มะซัก, ส้มป่อยเทศ (เหนือ) ส่วนที่ใช้               ผล ขนาด                     1 – 2 ผล วิธีใช้                      นำเนื้อของผลมาแกะเเล้วตักับน้ำสะอาดจะให้ฟอง นำฟองไปล้างสระหนังศีรษะเด็กที่เป็ยแผลพุพอง สระ 4 – 5 ครั้ง แผลพุพองจะหาย ข้อควรระวัง          อย่าให้น้ำจากมะคำดีควายเข้าตา ตาจะอักเสบ และอย่าใช้มาก ผมจะร่วง ขมิ้นชัน ชื่ออื่นๆ                 ขมิ้น (ทั่วไป), ขมิ้นแกง, ขมิ้นหยอก, ขมิ้นหัว...

ช้าแป้น ชื่ออื่นๆ                 ขากะอ้าย, ขาตาย, หูควาย (ใต้), ฉับแป้ง (สุโขทัย), ดับยาง (กลาง), ฝ่าแป้ง (เหนือ), มะเขือดง (ขอนแก่น), มั่งพะไป, ลิ้มเม่วแจ้อ (กะเหรี่ยง – แม่ฮ่องสอน), สะแป้ง (สิงห์บุรี), ส่างโมง (เลย) ส่วนที่ใช้               ใบสด ขนาด                     3 – 5 ใบ วิธีใช้                      ลางใบให้สะอาด ตำให้ละเอียด พอกแผลน้ำร้อนลวก หญ้าดับไฟ ชื่ออื่นๆ                 หญ้าดับไฟ (กรุงเทพฯ), กิมฮวยโพเช้า, โหวเช้า...

เทียนกิ่ง ชื่ออื่นๆ                 เทียนต้น, เทียนย้อม, เทียนป้อม, เทียนขาว, เทียนกิ่งดอกขาว, เทียนข้าวเปลือก, เทียนแดง, เทียนไม้ (กลาง) ส่วนที่ใช้          ใบสด ขนาด               20 – 30 ใบ วิธีใช้                นำใบที่สะอาดมาตำให้ละเอียด ข้าวปั้นสุกเป็นก้อนขนาดเท่าหัวแม่มือเผาไฟให้บางส่วนดำเป็นถ่าน ตำรวมใส่เกลือเล็กน้อยพอกที่เล็บที่ถูกของหนักๆ ทับ หรือตรงจมูกเล็บเป็นหนอง หรือใช้ใบเทียนกิ่งสด รวมกับขมิ้นอ้อย 1 แง่ง ขนาดหัวแม่มือ เกลือเล็กน้อย ตำให้ละเอียด พอกยาไว้ 4 – 5 วัน เปลี่ยนยาใหม่ทุกวัน จะทำให้เล้บที่เป็นหนองหายและเล็บไม่ถอดด้วย ไพล ชื่ออื่นๆ                ...

เทียนบ้าน ชื่ออื่นๆ                 เทียนดอก, เทียนไทย, เทียนสวน, เทียนขาว (ไทย), จึงกะฮวย, ใจกะฮวย, ห่งเซียง, เซียวถ่ออั้ง, โจ๋ยกะเช่า (จีน) ส่วนที่ใช้               ใบสด ขนาด                     5 – 10 ใบ วิธีใช้                      ล้างใบให้สะอาด ตำให้ละเอียด แล้วนำมาพอกที่เป้นแผล โลดทะนง ชื่ออื่นๆ                 ข้าวเย็นเนิน (ราชบุรี, ประจวบคีรีขันธ์), ดู่เบี้ย, ดู่เตี้ย (เพชรบุรี), ทะนง, รักทะนง (นครราชสีมา), ทะนงแดง (ประจวบคีรีขันธ์), นางแซง (อุบลราชธานี), โลดทะนงแดง...