ไข่เน่า

• ต้นไข่เน่า จัดเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ผลัดใบเรือนยอดเป็นรูปกรวยแตกกิ่งในระดับต่ำมีความสูง 5-25 เมตร ลำต้นผิวเรียบเกลี้ยง หรือ อาจแตกเป็นสะเก็ด เป็นร่องตื้นตามความยาวของลำต้นเล็กน้อย ผิวลำต้นมีสีน้ำตาลแกมเหลือง และมีด่างเป็นดวงสีขาว กิ่งอ่อนมีลักษณะเป็นสี่เหลี่ยม ส่วนบริเวณกิ่งอ่อน และยอดอ่อนจะมีขนนุ่ม
  
• ใบไข่เน่า  มีใบเป็นใบประกอบแบบนิ้วมือ อยู่เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ใบย่อยมี 3-5 ใบ ใบมีสีเขียวเข้ม (คล้ายใบงิ้ว) ลักษณะคล้ายรูปไข่กลับ หรือเป็นรูปรีแกมรูปไข่กลับ ใบมีขนาดไม่เท่ากัน ปลายใบแหลมเป็นติ่ง ส่วนโคนใบสอบแหลมหรือมน ขนาดของใบกว้างประมาณ 3-10 เซนติเมตรและยาวประมาณ 9-22 เซนติเมตร ผิวใบด้านบนเกลี้ยงมีสีเขียวเข้มและเป็นมัน ส่วนท้องใบมีสีอ่อนกว่า และมีขนสั้นอยู่ประปราย ก้านใบย่อยยาวประมาณ 1-7 เซนติเมตร ส่วนก้านช่อใบจะยาวประมาณ 7-20 เซนติเมตร
  
• ดอกไข่เน่า ออกดอกเป็นช่อตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ดอกมีขนาดเล็กและมีกลิ่นหอม กลีบดอกมีสีม่วงอ่อน (หรือสีม่วงอมชมพู สีขาวมีเหลืองเรื่อ ๆ) กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดกว้าง และมีขนละเอียดที่ดอก ดอกเมื่อบานเต็มที่จะมีความกว้างประมาณ 0.8-1 เซนติเมตร โดยดอกจะเป็นดอกแบบสมบูรณ์เพศผสมตัวเองหรือต่างต้นต่างดอกก็ได้
  
• เมล็ดไข่เน่า ( ผล ) : ผลอ่อนที่ยังไม่สุกจะมีสีเขียว และแข็ง ผลที่สุกแก่เต็มที่นั้นสีจะเปลี่ยนเป็นสีดำเทาอ่อนนุ่มนิ่ม ผิว จะมัน ผลโตประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร และมีรสหวานอมเปรี้ยว กลิ่นจะเหม็นผลนั้นจะแก่ในหน้า ฝน ส่วนเมล็ดโตขนาดเท่าปลายนิ้วก้อย
  

• เปลือกต้น รสฝาดหวานเบื่อชุ่ม ใช้รักษาพิษตานซาง ตานขโมย แก้อุจจาระเป็นฟองเหม็นเปรี้ยว แก้ท้องเสีย ขับพยาธิไส้เดือน
• ราก รสฝาดหวานเบื่อ ขับพยาธิไส้เดือน รักษาท้องร่วง เจริญอาหาร บำรุงธาตุ
• ผล เมื่อสุกใช้รับประทานกับเกลือ สามารถรักษาโรคเบาหวาน ช่วยบำรุงสมอง ทำให้ความจำดี ช่วยระบบการขับถ่าย ช่วยบำรุงกระดูก แก้กระดูกผุสำหรับผู้สูงอายุ บำรุงระบบเพศ บำรุงไต

ข้อมูลเพิ่มเติม :

รูปแบบและขนาดวิธีใช้

• ใช้บำรุงไต บำรุงสมอง บำรุงกระดูก บำรุงกำหนัด  แก้โรคเกล็ดกระดี่ใช้เป็นยาระบายอ่อนๆ บำรุงระบบขับถ่าย บำรุงระบบเพศ โดยนำผลสุกมารับประทานสด
• ใช้ช่วยเจริญอาหาร แก้ท้องเสีย รักษาโรคเบาหวาน โดยนำรากมาต้มกับน้ำดื่ม
• ใช้แก้บิด แก้ท้องเสีย แก้เด็กถ่ายเป็นฟอง แก้ไข้ แก้ตานขโมย แก้อาการเบื่ออาหารในเด็ก โดยนำเปลือกต้นมาต้มกับน้ำดื่ม
• ใช้แก้โลหิตคั่งค้าง ขับโลหิต โดยการนำเนื้อไม้มาต้มกับน้ำดื่ม หรือ ใช้ฝนกินกับน้ำก็ได้
• ใช้แก้ตานซาง และขับพยาธิในเด็ก โดยนำเปลือกของต้นไข่เน่า มาต้มรวมกับรากเต่าให้แล้วใช้ดื่ม

ในบางพื้นที่ได้มีการนำผลสุกไข่เน่า มาใช้รับประทานสดเป็นผลไม้ หรือ นำมาใส่เกลือป่น หรือ จิ้มเกลือรับประทาน อีกทั้งยังนำมาจะนำไปดองกับน้ำเกลือก็ได้ และยังมีการนำผลไข่เน่าไปทำเป็นขนมเรียกว่า “ขนมไข่เน่า”  โดยทำคล้ายกับการทำขนมกล้วย แต่เปลี่ยนจากกล้วยเป็นไข่เน่าส่วนเนื้อไม้ของต้นไข่เน่า มีความแข็งแรง สามารถนำมาใช้ทำเป็นเครื่องมือ เครื่องใช้ในครัวเรือน หรือ ใช้เครื่องเรือน และเฟอร์นิเจอร์ต่างๆ

ข้อแนะนำและข้อควรระวัง

สำหรับการใช้ผลสุกของไข่เน่าในการรับประทานเป็นผลไม้น่าจะมีความปลอดภัย แต่ทั้งนี้ก็ควรรับประทานแต่พอดี ไม่ควรรับประทานมากเกินไป เพราะผลสุกของไข่เน่ามีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อนๆ หากรับประทานมากเกินไปอาจทำให้ถ่ายท้องได้ เช่นเดียวกันกับการนำส่วนต่างๆ ของไข่เน่ามาใช้เป็นสมุนไพร ก็ควรใช้ขนาด และปริมาณที่เหมาะสมที่ได้ระบุเอาไว้ในตำรับตำรายาต่างๆ ไม่ควรใช้ในขนาด และปริมาณที่มากจนเกินไป หรือ ใช้ต่อเนื่องกันเป็นระยะเวลานานจนเกินไปเพราะอาจส่งผลกระทบในระยะยาวต่อสุขภาพได้