ชื่อสมุนไพร : ว่านชักมดลูก
ชื่ออื่นๆ : ว่านหมาวัด(อุบลราชธานี) , ว่านทรหด , ว่านหำหด , ว่านพญาหัวศึก ,ว่านการบูรเลือด
ชื่อวิทยาศาสตร์ : ว่านชักมดลูกตัวเมีย (Curcuma comosa Roxb.) และ ว่านชักมดลูกตัวผู้ (Curcuma latifolia Roscoe)
ชื่อวงศ์ : ZINGIBERACEAE
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ :
- ต้นว่านชักมดลูก เป็นไม้ล้มลุกจำพวกขิง ลำต้นเป็นหัวอยู่ใต้ดิน รูปทรงกลมจึงถึงรูปรี ผิวเปลือกนอกสีส้มอ่อน หรือสีขาวนวล เนื้อในสีส้มหรือส้มแดง
- ใบว่านชักมดลูก ใบเดี่ยวเรียงเวียนสลับ รูปขอบขนานแกมรูปรี ปลายใบแหลมเป็นติ่งยาว ขอบใบเรียบ กลางใบมีแถบสีม่วงเข้มยาวตลอดใบ ก้านใบเป็นกาบยาว
- ดอกว่านชักมดลูก ดอกออกเป็นช่อเชิงลด รูปทรงกระบอก ลักษณะคล้ายดอกระเจียว แทงช่อออกจากเหง้าก่อนผลิใบ เมื่อดอกโรยแล้วจึงผลิใบ ดอกย่อยสีขาวอมเหลือง เกสรตัวผู้สีเหลือง ส่วนตัวที่เป็นหมันจะสีขาว กลีบปากสีเหลืองมีแถบสีเหลือมเข้มยาวลึกเข้าหากลางดอก ใบประดับด้านล่างสีขาวมีแต้มสีม่วงตรงปลายใบประดับด้านบนสีม่วงแกมขาว
- ผลว่านชักมดลูก ผลแห้ง แตกได้
ส่วนที่ใช้เป็นยา : เหง้า
สรรพคุณ ว่านชักมดลูก :
- เหง้า รักษาเลือดออกจากมดลูกหลังคลอด รักษามดลูกอักเสบ แก้ตับอักเสบ แก้ปวดท้อง ขับน้ำดี รักษาอาการประจำเดือนมาไม่ปกติ ปวดท้องระหว่างมีประจำเดือน ตกขาว ขับน้ำคาวปลา แก้ธาตุพิการอาหารไม่ย่อย แก้ริดสีดวงทวาร หัวตำดองด้วยสุรารับประทานครั้งละไม่เกิน 2 ช้อนโต๊ะ สำหรับคนคลอดบุตรใหม่ ๆ แก้เจ็บปวดมดลูก ทำให้มดลูกเข้าอู่หรือเข้าที่ ไม่อักเสบ ในชายที่เป็นไส้เลื่อน หรือกระษัยกล่อนลงฝักปวดเสียวลูกอัณฑะ อัณฑะแข็งเป็นเส้น เจ็บปวด ใช้หัวฝนกับสุราทาบริเวณที่เจ็บปวด เป็นเวลา 3-4 วัน
- ยาแก้ปวดมดลูก ปวดท้อง แก้แน่นท้อง ปัสสาวะกะปริดกะปรอย ทำงานหนักไม่ได้ ว่านชักมดลูก ฝาน 3 ว่าน ต้มดื่มเฉพาะเวลาปวด
- แก้เจ็บขา ปวดขา ฝานว่านชักมดลูก 7 แว่น ย่างไฟจนกรอบ ดองเหล้า 3 คืน กินเช้าก๊ง แลงก๊ง(ค่อยๆ กิน)
- ยาสตรีหลังคลอด (ต้ม) ที่มีส่วนผสมของต้นว่านชักมดลูก นำยาใส่น้ำพอท่วม ต้มด้วยไฟปานกลาง นานครึ่งชั่วโมง นำเฉพาะส่วนน้ำมารับประทานครั้งละ 250 มิลลิลิตร วันละ 3 ครั้ง ก่อนอาหาร หรือดื่มแทนน้ำ รับประทานติดต่อกัน 1 สัปดาห์หรือจนกว่าน้ำคาวปลาจะหมด แต่ไม่เกิน 15 วัน